Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες χιλιάδες ξύλινα αλιευτικά καΐκια έχουν οδηγηθεί στην καταστροφή, σε εφαρμογή πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποσκοπούν στην προστασία των ιχθυαποθεμάτων και στην ανανέωση του αλιευτικού στόλου. Η επιδοτούμενη καταστροφή ενός αλιευτικού σκάφους με την παράλληλη –αλλά σε πολλές περιπτώσεις προσωρινή– έξοδο του αλιέα από το επάγγελμα αποτέλεσε έναν από τους άξονες του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας με σημαντική έως τώρα απορροφητικότητα, διότι συνιστά ένα σημαντικό οικονομικό δέλεαρ για τους ψαράδες, χωρίς να απαιτεί παράλληλα σχεδιασμούς για άλλες εναλλακτικές παραγωγικές δράσεις από πλευράς ελληνικής διοίκησης.

Ωστόσο, το μέτρο της επιδοτούμενης καταστροφής ξύλινων αλιευτικών καϊκιών προκαλεί μια ζοφερή αλλαγή στη δομή του αλιευτικού στόλου. Τα ξύλινα καΐκια μειώνονται ραγδαία ενώ κυριαρχούν πλέον τα σκάφη μαζικής παραγωγής που είναι κυρίως πλαστικά. Η κατάσταση αυτή έχει πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις στον πολιτισμό και στο περιβάλλον ενώ ερωτήματα τίθενται αναφορικά με την επίτευξη των στόχων του Προγράμματος. Η επανεξέταση αυτού του μέτρου, με στόχο την ανάσχεση των αρνητικών επιπτώσεών του θα αποτελούσε επομένως ένα ζητούμενο για το μέλλον και τις επόμενες προγραμματικές περιόδους.

Για την ενημέρωση, τον προβληματισμό και τον διάλογο πάνω σε αυτό το θέμα με σκοπό τη διάσωση της πολιτισμικής αξίας των σκαφών που αποτελούν δημιουργήματα της παραδοσιακής ναυπηγικής, πραγματοποιήθηκε μία επιστημονική εσπερίδα στις 29.5.2019 με θέμα «Ξύλινα αλιευτικά καΐκια: διάσωση και αναβίωση» που οργανώθηκε από την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών της Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ και το Σύλλογο Φίλων Μουσείου, Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών Αιγαίου.

Στόχοι της επιστημονικής εσπερίδας ήταν μεταξύ άλλων:

• Να αναδείξει την ιστορική, λαογραφική και ευρύτερη πολιτισμική αξία των ξύλινων αλιευτικών σκαφών.

• Να παρουσιάσει και αξιολογήσει το όλο σχετικό νομοθετικό πλαίσιο σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο.

• Να καταδείξει τις επιπτώσεις από την προωθούμενη καταστροφή των ξύλινων σκαφών.

• Να αποτιμήσει τις έως τώρα πολιτικές των αρμόδιων κρατικών φορέων.

• Να αναδείξει τις απόψεις των φορέων της κοινωνίας των πολιτών.

• Να διατυπώσει εναλλακτικές προτάσεις και νέες στρατηγικές προς την κατεύθυνση της διάσωσης των σκαφών που αποτελούν δημιουργήματα της παραδοσιακής ναυπηγικής.

• Να συγκροτήσει έναν «οδικό χάρτη» για τον συντονισμό μελλοντικών βημάτων/δράσεων με στόχο την βιώσιμη ανάπτυξη.

Στην εσπερίδα συμμετείχαν με ομιλίες η με τοποθετήσεις η κα Σταυρούλα Φωτοπούλου, Διευθύντρια Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΠΟΑ, ο κος Κ. Κατσάφαρος, σύμβουλος Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης, ο κος Κ. Δαμιανίδης, Δρ. Αρχιτέκτων, πρόεδρος Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Ναυπηγικών και Ναυτικών Τεχνών του Αιγαίου, η κα Α. Αναγνωστοπούλου Παλούμπη, πρόεδρος Ναυτικού Μουσείου Ελλάδος, η κα Κ. Παπαδοπούλου, Δρ. νομικός (ΕΛΛΕΤ), ο κος Ν. Καβαλιέρος, Υποναύαρχος Λιμενικού (ε.α.), πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Παραδοσιακών Σκαφών και ο κος Ν. Βλαβιανός, Ναυπηγός, εκπρόσωπος Συλλόγου για τη Διατήρηση και Διάσωση της Παραδοσιακής Ναυπηγικής και της Ναυτικής Κληρονομίας «Πρωτέας». Τις απόψεις τους έστειλαν η κα Μ Γιόκαλα από τη Διαχειριστική Αρχή Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και η κα Μ. Βαρτή Ματαράγκα, πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Πλωμαρίου «Το Πόλιον».

Η παρούσα έκδοση συνοψίζει το υλικό της παραπάνω επιστημονικής εκδήλωσης καθώς επίσης και τα σημαντικότερα συμπεράσματα.