Στο σύνολο των σωζόμενων τραγωδιών -του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του Ευριπίδη- ο "Ηρακλής" εμφανίζεται συνολικά τέσσερις φορές ως πρόσωπο του δράματος - τη μία ως από μηχανής θεός. Καμία στον Αισχύλο, δύο στον Ευριπίδη (στην ομώνυμη τραγωδία "Ηρακλής" και στην "Άλκηστη") και δύο στον Σοφοκλή: μία ως κεντρικό πρόσωπο του δράματος στις "Τραχίνιες" και μία ως από μηχανής θεός στον "Φιλοκτήτη". Στην κωμωδία το όνομά του ακούγεται συχνά, σε παροιμιακές -κυρίως- φράσεις. Στον Αριστοφάνη εμφανίζεται δύο φορές, στους "Όρνιθες" και στους "Βατράχους"·, όπου καταγράφεται μια ιδιότυπη παρουσία του: "δανείζει" τη χαρακτηριστική σκευή του -λεοντή και ρόπαλο- στον Διόνυσο (που την ανταλλάσσει στη συνέχεια με τον Ξανθία), συστήνοντας μια persona μέσα από μια άλλη persona, ένα θέατρο μέσα στο θέατρο.
Η χυμώδης ή θυμώδης παρουσία του αντιβαίνει στις νηφάλιες επιταγές της αριστοτελικής "Ποιητικής" , η οποία συνιστά, για να είναι καλλίστη μια τραγωδία, να παρουσιάζει κάποιον άνθρωπο επιφανή μεν, αλλά ούτε αρετή διαφέροντα ούτε δικαιοσύνη από τους κοινούς ανθρώπους σαν εμάς, να γκρεμίζεται δι` αμαρτίαν τινά, από μια λανθασμένη δηλαδή εκτίμηση των πραγμάτων. Γι` αυτό και ο ήρωας δεν υπήρξε ιδιαίτερα προσφιλές θέμα στους δραματουργούς.
Η μεγαλοσύνη που συνοδεύει την ηρωική μορφή του έχει σταθερά μια θετική και μια αρνητική όψη: η αντίφαση αυτή του μυθικού του ήθους διαποτίζει και τη δραματική του persona. Και στη μια και στην άλλη περίπτωση, ο Ηρακλής είναι οι -πράξεις και τα πάθη του, τα όσα κατόρθωσε ή διέπραξε και τα όσα υπέφερε ή υπέστη. Από τον μύθο στο δράμα, όμως, μετασχηματίζεται η έννοια της πράξεως, διότι οργανωτική αρχή δεν είναι πλέον η μορφή του Ηρακλή, αλλά η επιλεγμένη από τον δραματουργό σύνθεση μιας σειράς δεδομένων, τα πράγματα, όπως αποκαλούνται στη συνέχεια. [...]
(από την εισαγωγή του βιβλίου)
Η Μαίρη Ι. Γιόση γεννήθηκε το 1952. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (αποφοίτησε το 1975) και κλασική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο (Μ.Α., 1979, Ph.D., 1992). Η διδακτορική της διατριβή είχε τίτλο: "Μύθος και λόγος στον Σοφοκλή" (ελλ. έκδ. Καρδαμίτσα, 1996). Είναι καθηγήτρια αρχαίας ελληνικής φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται: η αρχαία ελληνική τραγωδία, ο αρχαϊκός λυρισμός, η προ-πλατωνική και πλατωνική ποιητική, η "Ποιητική" του Αριστοτέλη και το έργο του Πλάτωνα. Έχει μεταφράσει στα νέα ελληνικά έργα των A. Andrews, J.-P. Vernant, M. Detienne κ.ά. για την κλασική αρχαιότητα, καθώς και την τραγωδία "Ηρακλής" του Ευριπίδη για το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος. Ως ποιήτρια έχει εκδώσει τις συλλογές "Πασιφάη: δέκα ποιήματα" (Αθήνα, 1981, έκδοση εκτός εμπορίου), "Τοπίο κατάβασης" (Αθήνα, 1985) -και τις δύο με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο Μ. Κάσου-, "Ειδική διαδρομή" (Στιγμή, Αθήνα, 1990), "Οι γάμοι" (Στιγμή, Αθήνα,1995), "Χαμηλός ουρανός" (Οδός Πανός, Αθήνα, 2006).
Ο Ευρυπίδης (480-406 π.Χ.) καταγόταν από τον Αθηναϊκό δήμο της Φλύας. Παρακολούθησε τις διδασκαλίες του Αναξαγόρα, του Πρόδικου και του Πρωταγόρα, και συνδέθηκε φιλικά με τον Σωκράτη. Για πρώτη φορά πήρε μέρος σε δραματικό αγώνα το 455 π.Χ., και από τότε δίδασκε τακτικά μέχρι τον θάνατό του.
Άνθρωπος μάλλον εσωστρεφής και αυστηρός, δεν ευτύχησε στην προσωπική ζωή του. Κατά τα τελευταία χρόνια του εγκαταστάθηκε στη Μακεδονία, προσκαλεσμένος από τον βασιλιά Αρχέλαο, και εκεί πέθανε.
Στο έργο του αντικατοπτρίζεται το κλίμα της εποχής, με την έντονη επίδραση της σοφιστικής, την αμφισβήτηση και την αναζήτηση των θείων και των ανθρώπινων. Ο Ευριπίδης, ο από σκηνής φιλόσοφος, απεικόνισε την τραγικότητα των εσωτερικών συγκρούσεων και απέδωσε μοναδικά την ποικιλία των ψυχικών παθών και τις διακυμάνσεις της συνείδησης. Οι νεωτερισμοί του, στη μορφή των έργων του και στις ιδέες που εξέφρασε, τον έκαναν συχνά στόχο επιθέσεων. Σώζονται δεκαεννέα δράματά του πλήρη και πολλά άλλα αποσπασματικά.
Δείτε όλα τα βιβλία του συγγραφέα
