[Η νεκρολογία της Αρχαιολογικής Εφημερίδος, 1899.] ΣΤΕΦΑΝΟΣ Α. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗΣ Την εικοστήν Μαΐου απέθανεν εν ηλικία ογδοήκοντα και ενός ετών ο πρώην καθηγητής του Πανεπιστημίου και γραμματεύς της Αρχαιολογικής Εταιρείας Στέφανος Α. Κουμανούδης. Εις την μνήμην του θανόντος, όστις εγένετο ο κύριος ιδρυτής της τρίτης περιόδου της Αρχαιολογικής Εφημερίδος και ο άριστος των απ' αρχής συνεργατών της, αφιερούσα η Σύνταξις αυτής ολίγας γραμμάς δεν προτίθεται ούτε τον βίον αυτού να περιγράψη ούτε της μακράς και ποικίλης εργασίας του εικόνα πλήρη να παράσχη διότι ουδέ εύκολον είναι τούτο. (...) Αληθώς ο Κουμανούδης υπήρξε παρ' ημίν ανήρ όλως έκτακτος, η δ' ευρεία αυτού διάνοια συνδεομένη μετά σπανίας πολυμαθείας και θερμής φιλοπατρίας περιέβαλλε μετ' ίσης στοργής την τε κλασικήν λεγομένην αρχαιότητα και πάσας τας κατόπιν περιπετείας του Ελληνισμού. Και ενώ από της έδρας του Πανεπιστημίου εδίδασκεν επί τεσσαρακονταετίαν τα λατινικά γράμματα, κατελέγετο δικαιότατα μεταξύ των κρατίστων περί τα ελληνικά, και τους παλαιούς Έλληνας συγγραφείς είχε πάντοτε δια χειρός, δεν παρημέλει δ' ουδέ την βυζαντινήν φιλολογίαν και παρηκολούθει μετ' αγάπης και αυτήν την σημερινήν πνευματικήν κίνησιν του έθνους, αι δε κρίσεις του περί έργων της νεωτέρας ημών φιλολογίας επεζητούντο και ηκούοντο μετά πολλής ευλαβείας. Ο ίδιος νεώτερος ων συνέγραψεν επικόν ποίημα, (...) ίσως μοναδικόν εν τη νεαρά ημών ποιήσει δια την ηθογραφικήν δύναμιν, το βάθος των ιδεών και την πρωτοτυπίαν της όλης επινοίας. Κατά δε τα τελευταία έτη της ζωής του ησχολείτο ο Κουμανούδης εις την συναγωγήν των λέξεων, όσας η νέα ελληνική γλώσσα έπλασεν, αφ' ότου ήρχισε γοργοτέρα η πνευματική του έθνους αναγέννησις ήτοι από των μέσων περίπου του παρελθόντος αιώνος. (...) Τόσον ποικίλα ήσαν τα θέματα, εις α κατεμερίζετο του Κουμανούδη η φιλοπονία. Το έργον όμως, το οποίον ιδιαιτέρως ηγάπησε και εις ο τον πλείστον χρόνον του αφιέρωσε, το έργον, ένεκα του οποίου η μνήμη αυτού θα μείνη ες αεί τετιμημένη και παρ' ημίν και παρά τοις αλλοδαποίς, είναι η περισυλλογή και σωτηρία των αρχαίων μνημείων. Εις το έργον τούτο επεδόθη άμα εγκατασταθείς εν Αθήναις και έκτοτε εγένετο γνωστότατος τοις κατοικούσι το άστυ της Παλλάδος, διότι πάντες έβλεπον αυτόν περιτρέχοντα την πόλιν και τα προάστεια μετ' αόκνου ζήλου, (...) φροντίζοντα περί διασώσεως και των ελαχίστων λειψάνων της αρχαιότητος. (...) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)