Το σεμινάριο αυτό είναι συνέχεια του προηγούμενου (2008) και οργανώθηκε μετά από τη διαπίστωση των συμμετεχόντων ότι η περαιτέρω εμβάθυνση στο θέμα θα ήταν πολύ χρήσιμη. Η προσέγγιση που επιχειρούμε στο παρόν σεμινάριο αλλά και στο προηγούμενο αφορά τον βυζαντινό αρχιτεκτονικό χώρο από πολλές απόψεις. Γι` αυτό επιθυμούμε να εξετάσουμε το θέμα τόσο από θεωρητική άποψη, από την πλευρά των ανθρωπιστικών επιστημών -της θεολογίας, της ιστορίας της τέχνης και της αρχαιολογίας- έτσι ώστε να έχουμε μια σφαιρική εικόνα προσβάσιμη από όλες τις πλευρές. Γενικότερα, στόχος της `Αίμος` - ΕΜΜΑΒΠ είναι να εκδίδονται τα σεμινάρια σε βιβλία που ήδη παρουσιάσαμε σε σχετική εκδήλωση στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού και σήμερα είναι διαθέσιμα εδώ. Το περσινό σεμινάριο αφορούσε την έννοια του χώρου από την άποψη της ιστορίας, της αρχιτεκτονικής, της ζωγραφικής, των πηγών της λογοτεχνίας, ενώ το φετινό είναι επικεντρωμένο περισσότερο στη θεολογική πλευρά, στις πηγές, ειδικές πλευρές της αρχιτεκτονικής και στην ψυχαναλυτική προσέγγιση. Η θεολογική άποψη θα εκπροσωπηθεί με την παρουσία δύο διακεκριμένων θεολόγων της πόλης μας, τόσο της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης όσο και του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης αντίστοιχα.
Ο πρώτος ομιλητής, ο πατέρας Νικόλαος Λουδοβίκος διδάσκει στην Ακαδημία, και ο πατέρας Νικόδημος Σκρέττας, τον οποίο θυμάστε και από άλλα σεμινάριά μας, διδάσκει στη Θεολογική Σχολή του Α.Π.Θ. Θα δούμε, συνεπώς, το θέμα μας μέσα από τη θεολογική σκοπιά, που έχει ιδιαίτερη σημασία για την περίοδο που μας ενδιαφέρει και μέσα από ζητήματα τα οποία είχαν θιγεί την περυσινή χρονιά αλλά χωρίς να τους αφιερωθεί ειδική θέση. Την συμβολή των πηγών για το χώρο της πόλης θα μας αναπτύξει με την ομιλία της η κ. Ελένη Σαράντη, καθηγήτρια βυζαντινής ιστορίας και βυζαντινού πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, η οποία θα μας μιλήσει για τη βυζαντινή πόλη ως χώρο σε ρητορικές εκφράσεις και θα προσεγγίσει τις ρεαλιστικές περιγραφές και την ιδεατή πόλη. Στη συνέχεια ο καθηγητής Ιάκωβος Ποταμιάνος, αρχιτέκτων, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. και γνωστός για τις προσεγγίσεις του αναφορικά με το φως στη βυζαντινή αρχιτεκτονική, θα μας μιλήσει για τις βυζαντινές συλλήψεις του χώρου και τους αρχιτεκτονικούς χειρισμούς που έχουν σχέση με το ρόλο του φωτός.
Στο τέλος, η ομιλούσα θα επιχειρήσει μια σύντομη περίληψη και των δύο σεμιναρίων έτσι ώστε να θυμηθεί κανείς τα ζητήματα που είχαν τεθεί στο περσινό σεμινάριο και να διευκολυνθεί η συζήτησή μας. Στη συνέχεια, όπως γίνεται κάθε φορά, θα προχωρήσουμε σε οργανωμένη συζήτηση με σύντομες παρεμβάσεις, στις οποίες λαμβάνουν μέρος ο καθηγητής Χαράλαμπος Μπακιρτζής, επίτιμος έφορος αρχαιοτήτων, ο καθηγητής Slobodan Curcic που διδάσκει αρχαιολογία και τέχνη στο Πανεπιστήμιο του Princeton, ο αρχιτέκτονας αναστηλωτής Δημήτρης Ζυγομαλάς και ο αναπληρωτής καθηγητής Σταύρος Μαμαλούκος από το πανεπιστήμιο των Πατρών. Οι κ.κ. Πασχάλης Ανδρούδης και Θανάσης Σέμογλου μας ειδοποίησαν ότι για πολύ σοβαρούς προσωπικούς λόγους δεν μπορούν να παρευρεθούν. Πρέπει επίσης να προαναγγείλω τη διάλεξη που θα δώσει στο πλαίσιο του σεμιναρίου ο ψυχαναλυτής και συγγραφέας Νίκος Σιδέρης, ο οποίος έχει διδάξει στο μεταπτυχιακό του Μετσόβειου Πολυτεχνείου αρχιτεκτονική και ψυχανάλυση και θα επιχειρήσει να εισφέρει τις οπτικές της επιστήμης του στην ερμηνεία του βυζαντινού χώρου.

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]