Οι θέσεις του Καστοριάδη αναφορικά με το ζήτημα της αυτονομίας, μέσα από τη διαπραγμάτευση των εννοιών της ψυχής και του ατόμου, αναδεικνύουν την άρρηκτη σύνδεση της οντολογίας και της φιλοσοφικής ανθρωπολογίας της δημιουργίας με το πολιτικό πρόταγμα της κοινωνικής απελευθέρωσης. Το μάγμα της ανθρώπινης ψυχής, όπου τα ορθολογικά στοιχεία διατηρούνται μόνο "σαν επιπλέοντα συντρίμμια ναυαγίου σε τρικυμιώδη θάλασσα", επιλέγεται ως αφετηρία, καθώς η ατομικότητα αποτελεί το πραγματικό πολιτικό διακύβευμα της εποχής του θρυμματισμού των ταυτοτήτων και του άγριου ατομικισμού. Ο Καστοριάδης υπενθυμίζει διαρκώς πως το πρόταγμα μιας αυτόνομης κοινωνίας προϋποθέτει αυτόνομα άτομα, κι αυτά με τη σειρά τους ένα νόημα της αυτονομίας, όπου η ελευθερία μπορεί να βρει την κοινωνική της πραγμάτωση, πέραν της μεταφυσικής και της θεολογίας.