Διαθέσιμο κατόπιν παραγγελίας
Αποστέλλεται την ίδια ή την επόμενη εργάσιμη
ISBN:
9790801168122
Κατηγορίες:
Έτος κυκλοφορίας
Εκδότης
Πρόλογος
Ο Γιώργος Κουμεντάκης με τη Μαντινάδα για πιάνο (2016) προσεγγίζει την κρητική παραδοσιακή μουσική μέσω ενός κλασικού οργάνου, του πιάνου. Το κομμάτι παραπέμπει στις συγγενείς για τον κρητικής καταγωγής συνθέτη κοντυλιές, σύντομες μουσικές φράσεις, δηλαδή, που παίζονταν αρχικά σ’ ένα κομμάτι καλαμένιου αυλού μεταξύ δύο διαδοχικών κονδύλων (κοντύλων), και στη συνέχεια πέρασαν και στη μουσική για έγχορδα παραδοσιακά όργανα (λύρα, βιολί). Όπως η κάθε δοξαριά έχει πολλά γυρίσματα-επεξεργασίες, έτσι και ο συνθέτης αυτοσχεδιάζει με νότες που αντιστοιχούν στις «δαχτυλιές» του κοντυλιού, με μικρές ρυθμικές αξίες.
Ο συνθέτης είναι συνάμα και ριμαδόρος. Κεντρική στη σύνθεση μια ρίμα, ένα πολύστιχο, δηλαδή, ποίημα από δεκαπεντασύλλαβους, ιαμβικούς στίχους σε ζευγαρωτή ομοιοκαταληξία που φέρει εννοιολογική συνάφεια. Ο πιανίστας αφηγείται ρυθμικά και συνοδεύει παράλληλα μουσικά πέντε μαντινάδες, δηλαδή δίστιχα σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, χαρακτηριστικό γνώρισμα της κρητικής μουσικής παράδοσης. Η κρητική διάλεκτος λειτουργεί γεφυρωτικά, συνδέοντας το κλασικό με το παραδοσιακό, ενώ ο αφηγητής-πιανίστας, αν και σε «τρίτο πρόσωπο», συμπάσχει με τον κεντρικό ήρωα.
Ενώ οι οδηγίες του συνθέτη για την αφήγηση του κειμένου αφήνουν περιορισμένες ελευθερίες στην επιλογή του τρόπου εκφοράς του, η ίδια η μουσική χρησιμοποιεί ελάχιστα περιγραφικά στοιχεία για να υποστηρίξει το ποιητικό κείμενο, χωρίς να έχει διόλου προγραμματικό, αλλά ούτε και συνοδευτικό χαρακτήρα. Ακολουθεί ωστόσο μία ιδιότυπη μορφή, πέρα από τη συνήθη έννοια της ανάπτυξης μιας μουσικής ιδέας, επειδή ακριβώς σκιαγραφεί το γενικό μουσικό περίγραμμα της ίδιας της ερωτικής πράξης σε όλα της τα στάδια, από την έξαρση της επιθυμίας μέχρι και τη σωματική εκτόνωση.
Μέσα από λαβυρινθώδεις μελωδικές γραμμές, ο δημιουργός μάς αποκαλύπτει ότι ο Μινώταυρoς, το πεπρωμένο-εγώ μας, δεν είναι τέρας με κεφαλή ταύρου αλλά ταύρος με κεφαλή ανθρώπου. Το μοναχικό αυτό πλάσμα πεθαίνει δίχως αντίσταση, βασανιστικά αλλά ανακουφιστικά, λυτρωτικά, σαν τον θηρευτή-άνθρωπο που δοκιμάζεται μα δε χάνει την πίστη του στην ευτυχία, τον έρωτα, τη ζωή. Τα ζάλα του στη μαιανδρώδη, σκοτεινή διαδρομή καθοδηγεί η μυητική διαδικασία της γυναίκας σε μια προσπάθεια να εξομαλύνει την αρσενική κτηνωδία της σωματικής επιθυμίας προς απόλαυση της ηδονής. Η Μαντινάδα για πιάνο γίνεται, έτσι, ένας ακουστικός, διαλογιστικός μίτος με δύναμη ικανή να μας επιστρέψει στις ρίζες μας ως μία σεληνιακή, έμμηνη Αριάδνη που θαλερά κατέχει το μητρικό γάλα της αρμονίας και του «γνῶθι σαὐτόν».
ΜΑΡΙΑ ΧΝΑΡΑΚΗ
Εθνομουσικολόγος, Λαογράφος & Πολιτισμικός Ανθρωπολόγος (M.A., Ph.D.)
Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ντρέξελ – Φιλαδέλφεια (ΗΠΑ)
Ο Γιάννης Σαμπροβαλάκης είναι μουσικολόγος, κλαρινετίστας και ενορχηστρωτής, μέλος της ορχήστρας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Διδάσκει στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και στο Ωδείο Αθηνών.
Η Μαρία Χναράκη είναι Διευθύντρια Ελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Ντρέξελ, στη Φιλαδέλφεια των Η.Π.Α. Είναι πτυχιούχος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών με μεταπτυχιακούς τίτλους (M.A. και Ph.D.) στην εθνομουσικολογία, λαογραφία και πολιτισμική ανθρωπολογία από το Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα στο Μπλούμινγκτον. Επιπλέον, έχει δίπλωμα πιάνου από το Ελληνικό Ωδείο Αθηνών και πτυχία ωδικής, αρμονίας και αντίστιξης από το Εθνικό Ωδείο Αθηνών. Της έχουν απονεμηθεί αρκετά βραβεία, ενώ η ίδια έχει παρουσιάσει το έργο της σε διεθνή συνέδρια, δημοσιεύσει άρθρα και κριτικές, και διδάξει αλλά κι ερμηνεύσει χορούς και τραγούδια της Μεσογείου.
Ο Γιώργος Κουμεντάκης (γενν. Ρέθυμνο, 1959) ανήκει στους πιο προικισμένους και πολυδιάστατους Έλληνες συνθέτες. Εκτός από τα πολυάριθμα έργα συμφωνικής μουσικής και μουσικής δωματίου, μεγάλο κομμάτι της καλλιτεχνικής του πορείας έχει αφιερωθεί στη σύνθεση μουσικής για τις παραστατικές τέχνες (θέατρο, κινηματογράφος, χορός, όπερα, installations). Οι σημαντικές διακρίσεις του ξεκινούν από το 1985, όταν ο Gyorgy Ligeti τον επιλέγει και του αναθέτει τη σύνθεση του έργου "Σύμμολπα 5", ενώ λίγους μήνες αργότερα συμμετέχει στη Biennale της Βενετίας. Το 1987, συνεργάζεται για πρώτη φορά με το περίφημο γαλλικό συγκρότημα σύγχρονης μουσικής Ensemble InterContemporain και αρχίζει μία ανοδική πορεία διεθνούς αναγνώρισης, που οδηγεί, το 1992, στην τιμητική υποτροφία Prix de Rome, η οποία συνοδεύεται από ένα χρόνο παραμονής και δημιουργίας στη Γαλλική Ακαδημία της Ρώμης (Villa Medici). Την ίδια χρονιά ξεκινά τη μακρά συνεργασία του με το χορογράφο-σκηνοθέτη Δημήτρη Παπαϊωάννου και την Ομάδα Εδάφους, η οποία κορυφώνεται το 2004, με τις τελετές έναρξης και λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, στις οποίες διετέλεσε μουσικός διευθυντής, συνθέτης και δημιουργός του μουσικού σεναρίου. Συνεργάστηκε με σπουδαίους καλλιτέχνες του θεάτρου, της όπερας, του χορού, όπως, μεταξύ άλλων, ο Κάρολος Κουν, ο Στέφανος Λαζαρίδης, ο Γιάννης Χουβαρδάς, η Ρούλα Πατεράκη και η Ραλλού Μάνου. Διετέλεσε καλλιτεχνικός διευθυντής του μουσικού συνόλου "Νίκος Σκαλκώτας", του Kyklos Ensemble, του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ Ρεθύμνου, καθώς και υπεύθυνος καλλιτεχνικού προγραμματισμού στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού. Το 2015 άρχισε να εργάζεται ως υπεύθυνος καλλιτεχνικού προγραμματισμού της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής (ΕΛΣ), όπου σχεδιάζει καινοτόμα προγράμματα και παραγωγές πάνω σε καλλιτεχνικούς, εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς άξονες. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε όλο τον κόσμο, σε σημαντικές αίθουσες συναυλιών και λυρικά θέατρα, όπως, μεταξύ άλλων: Salle Olivier Messiaen, Theatre de l’Archeveche, Teatro La Fenice, Alte Oper, Benesse Museum στη Ναόσιμα, Concertgebouw (Άμστερνταμ), Purcell Room, Wigmore Hall, Carnegie Hall, Αίθουσα Συναυλιών της Απαγορευμένης Πόλης (Πεκίνο), Muziekgebouw aan΄t IJ (Άμστερνταμ), Auditorio Nacional de Musica (Μαδρίτη), Clarice Smith Performing Arts Center (Μέριλαντ), Piccolo Teatro (Μιλάνο), Guarnerius Art Centre (Βελιγράδι) κ.α. Μία από τις πιο πρόσφατες σημαντικές δουλειές του αποτελεί η δίπρακτη όπερα "Η φόνισσα" (2014, σε ποιητικό κείμενο Γιάννη Σβώλου, βασισμένο στο ομώνυμο ΄κοινωνικό μυθιστόρημα΄ του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη) που γράφτηκε κατόπιν παραγγελίας από την Εθνική Λυρική Σκηνή και η οποία συνδυάζει την ελληνική μουσική παράδοση με τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ταυτότητα του είδους. Τον Δεκέμβριο του 2016 διορίστηκε, με απόφαση της Υπουργού Πολιτισμού, ως νέος καλλιτεχνικός διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, διαδεχόμενος τον διευθυντή ορχήστρας Μύρωνα Μιχαηλίδη.
