Σχεδόν εξήντα χρόνια παρέμενε αγνοημένο από τη βιβλιογραφία μας το βιβλίο του Μπερτ Μπερτλς «Εξόριστοι στο Αιγαίο», ένα διεισδυτικό οδοιπορικό στην Ελλάδα του μεσοπολέμου και τους ανθρώπους της. Ο Μπερτλς βρέθηκε για μια δημοσιογραφική αποστολή και μια... ρομαντική συνάντηση από τη μακρινή Αυστραλία στην Ελλάδα και τελικά ενεπλάκη στην πολιτική ζωή του τόπου και στάθηκε με ευαισθησία απέναντι στους αγώνες του ελληνικού λαού λίγο πριν την δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Θα κουβεντιάσει με τον Δημήτρη Γληνό, τον Κώστα Βάρναλη, τον Γιώργο Σεφέρη, μα και με τον Σκλάβαινα και τον Πορφυρογένη. Θα μας δώσει τα πορτρέτα πολλών ηγετικών μορφών του κομμουνιστικού κινήματος, θα περιγράψει τα γεγονότα του Μάη του ΄36 στη Θεσσαλονίκη και θα ταξιδέψει καταχείμωνο σε φουρτουνιασμένες θάλασσες για να φτάσει στην Ανάφη και τη Γαύδο και να γνωρίσει από κοντά τους Έλληνες εξόριστους. Με το βιβλίο του Μπερτλς έχουμε μια άμεση ιστορική μαρτυρία για το πρόσωπο του απλού αγωνιστή της λευτεριάς και της δικαιοσύνης του κομμουνιστή και της κομμουνίστριας της εποχής εκείνης.
Άλκης Ρήγος