Το Άγιο Όρος αποτελεί την ανατολικότερη από τις τρεις χερσονήσους της Χαλκιδικής και πήρε το όνομά της από τη μοναστική πολιτεία που απλώνεται στην έκτασή της. Το Άγιο Όρος  καταλαμβάνει μία έκταση με μήκος 47 χλμ. και πλάτος από 5 έως 10 χλμ., με μία συνολική έκταση περίπου 322 τ. χλμ. Το σχήμα της είναι στενό – κατά τον αρχαίο γεωγράφο Στράβωνα «μαστοειδές και οξύτατον» – και το έδαφος ορεινό και δυσπρόσιτο, με απόκρημνες ακτές και χωρίς φυσικά λιμάνια. Έτσι, σχηματίζεται ένας στενόμακρος ορεινός όγκος, επιβάλλοντας ένα είδος απομόνωσης που εξηγεί και τις ιδιαιτερότητες της αθωνικής μοναχικής ζωής.