Η έκδοση αυτή γεννήθηκε από την ιδέα του Δημήτρη Πόρτολου να αναζητηθούν και να δημοσιευθούν «50 άγνωστα έργα γνωστών ελλήνων ζωγράφων», αποκλειστικά από ιδιωτικές συλλογές. Έργα ουσιαστικά αθέατα, και απρόσιτα τόσο στους ερευνητές όσο και στο κοινό. Προς το τέλος της έρευνας, ωστόσο, προέκυψαν 5 εντελώς ξεχωριστά κομμάτια, κι έτσι, ξεπερνώντας τον κάπως συμβολικό αριθμό των 50, δημοσιεύονται εδώ 55 πίνακες. Στη μεγάλη πλειοψηφία τους τα έργα αυτά είναι εντελώς άγνωστα, ενώ για τα υπόλοιπα υπάρχει μόνο κάποια άμεση ή έμμεση μνεία ή μια ασπρόμαυρη, προβληματική απεικόνιση. Οι 55 αυτοί πίνακες δεν στοιχειοθετούν, βέβαια, μια ιστορία της νεοελληνικής ζωγραφικής. Αυτό δεν ήταν άλλωστε ο στόχος του εγχειρήματος. Συνεισφέρουν όμως από πολλές απόψεις στη μελέτη της ελληνικής τέχνης των τελευταίων τριάντα χρόνων του 19ου αιώνα και του πρώτου μισού του 20ού (. . .)

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]