Η Θάλεια, μαθήτρια της Γ΄ γυμνασίου, είναι από κείνα τα παιδιά που προσπαθούν να περάσουν απαρατήρητα. Ξέρουν μάθημα, είναι επιμελείς αλλά η γλώσσα τους δένεται κόμπο στην προφορική εξέταση. Δε θέλουν να πέφτουν τα βλέμματα πάνω τους και στο διάλειμμα βρίσκουν μια κρυφή γωνιά μέχρι να περάσει η ώρα. Η Θάλεια, λοιπόν, μετά από μια παρεξήγηση, μπαίνει στο στόχαστρο μιας παρέας συμμαθητών που δε χάνουν ευκαιρία να τη γελοιοποιούν και να την πειράζουν. Η προετοιμασία της σχολικής παράστασης δείχνει να είναι η καλύτερη απόδραση για το κορίτσι, σύντομα όμως το παιχνίδι με τα άλλα παιδιά χοντραίνει και πρέπει να πάρει ρηξικέλευθες αποφάσεις.
Η κυρία Ελένη Τασοπούλου γράφει μια υπέροχη και συναρπαστική ιστορία για ένα κορίτσι που πέφτει θύμα σχολικού εκφοβισμού και αγωνίζεται να κερδίσει τη χαμένη της αξιοπρέπεια και αυτοπεποίθηση. Η πλοκή εξελίσσεται κλιμακωτά και μου δημιούργησε τόση ένταση και αγωνία που δεν μπορούσα να σταματήσω το διάβασμα. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση δίνει στη συγγραφέα την ευκαιρία να μπει για τα καλά στον ρόλο μιας 15χρονης κοπέλας, που είναι μόνη, με μονάχα μία φίλη, που κρύβεται, δημιουργώντας λανθασμένα την εντύπωση πως αμελεί το διάβασμα, που καταφεύγει στο κατέβασμα ταινιών στον ελεύθερό της χρόνο και που αγωνίζεται να πετάξει από πάνω της το παλτό με την ταμπέλα «λουζεράκι». Σε όλο το κείμενο υπάρχουν διαρκή σκαμπανεβάσματα κι από την ντροπή και τη μοναξιά της Θάλειας περνάμε στην ολοένα εντονότερη σχέση της με την κλίκα των συμμαθητών που της κάνουν τη ζωή δύσκολη. Μικρές μάχες που όμως δεν κρίνουν τον πόλεμο δεν είναι και αρκετές να ενισχύσουν για πολύ την ασφάλεια και τη σιγουριά της κοπέλας. Η παγίδα που ετοιμάζεται για κείνη προς το τέλος του μυθιστορήματος είναι και η μεγαλύτερη πρόκληση για τη Θάλεια.
Η κλειστή κοινωνία της τάξης, ο φόβος και η ενοχή που κλείνουν τα στόματα, η αδυναμία των γονιών να κατανοήσουν σωστά και να επικοινωνήσουν με το παιδί τους (κι είναι πολύ δύσκολο, όσο κι αν προσπαθείς, αν ο γιος ή η κόρη σου απλώς δε θέλουν), η απελπισία που πιάνει τα παιδιά που βρίσκονται σε αυτήν τη θέση (ευτυχώς η συγγραφέας απέφυγε να αναφερθεί σε ακρότητες που θα έκαναν τραγικότερη την ιστορία) είναι γνωρίσματα που συναντάει κανείς διαβάζοντας αυτό το τρυφερό, σκληρό και ευρηματικό μυθιστόρημα, κατάλληλο για παιδιά από 10 ετών και πάνω. Κάθε σκηνή, κάθε χαρακτήρας που περνάει από τα κεφάλαια είναι οικείος, όλοι έχουμε ακούσει, δει, μάθει, γνωρίσει κάποιον ή κάτι από όσα περιγράφονται στο μυθιστόρημα. Οι γονείς που έχουν στριμωχτεί οικονομικά, η γάτα στην οποία καταφεύγει το κορίτσι για μια ανέξοδη αγκαλιά, η συμπεριφορά μες στην τάξη και έξω στην αυλή καταγράφονται με ενάργεια και αμεσότητα, δημιουργώντας έναν ασφυκτικό κλοιό, από τον οποίο αναρωτιόμουν πώς θα ξεφύγει η πρωταγωνίστρια.
Μου άρεσε πολύ που η κυρία Τασοπούλου δεν προτίμησε μονοδιάστατες λύσεις και απόψεις ούτε είχε επίπεδη και γραμμική αφήγηση. Δεν έγραψε ξεκάθαρα πως μια καλή λύση είναι το θέατρο, μέσα από το οποίο κάποιος ξαναγεννιέται, χάνεται, επαναδημιουργείται, γιατί οι αλλαγές στον χαρακτήρα της Θάλειας ήταν απότοκες από μια σειρά δοκιμασιών που υπέστη και την ατσάλωσαν. Δεν τόνισε πως μόνο ένας φίλος μπορεί να σε βοηθήσει, γιατί υπήρξαν και περιστατικά μες στην ιστορία που την άλλαξαν εντελώς αναπάντεχα, γιατί κάποιοι ήρθαν ξαφνικά στο προσκήνιο, όχι ως από μηχανής θεοί αλλά ως απαραίτητο κομμάτι του παζλ που διαβάζουμε. Δεν κατέφυγε σε συναισθηματικούς εκβιασμούς και στερεότυπα, αντίθετα, έπλασε έναν χαρακτήρα έξυπνο, ευφυή, έτοιμο ν’ αρπάξει την ευκαιρία αλλά δεν την απολαμβάνει ούτε τη χαίρεται, γιατί αμέσως θα συμβεί κάτι που θα της ρίξει την ψυχολογία, μέχρι την επόμενη αλλαγή στη διάθεσή της κλπ. Έχουμε δηλαδή ένα πολύ καλά ρυθμισμένο συναισθηματικό ασανσέρ, με άψογο χειρισμό και συμπεριφορά, που δεν αφήνει σε ησυχία τον αναγνώστη με τις απανωτές εκπλήξεις που συναντάει από σελίδα σε σελίδα.
Φυσικά και η ευκολία της τεχνολογίας δε θα μπορούσε να λείπει από ένα μυθιστόρημα που απευθύνεται σε παιδιά από 10 ετών και πάνω και πάλι όμως υπάρχει μέτρο στη χρήση της. Η Θάλεια δε βυθίζεται με τις ώρες σε άσκοπες συζητήσεις και ανούσια ανταλλαγή emoticons, χρησιμοποιεί το διαδίκτυο για να μιλήσει με τη φίλη της πάνω στα ζητήματα που τους απασχολούν και δεν πρόλαβαν να τ’ αναλύσουν από κοντά ή κατεβάζει ταινίες για να της κρατούν συντροφιά. Όταν επιλέγεται να συμμετάσχει στην παράσταση «Το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ» μια κοπέλα της δανείζει ένα βιβλίο, το οποίο αρχικά παραπετάει, σύντομα όμως καταφεύγει σε αυτό από ανία και περιέργεια. Εδώ όμως δε βγαίνει η κυρία Τασοπούλου να κουνήσει το δάχτυλο και να αποξενώσει αυτές τις δύο διεξόδους και να πει ξεκάθαρα «διαβάζετε εξωσχολικά βιβλία» αλλά χρησιμοποιεί τα μηνύματα του Ημερολογίου για να προσδώσει μια νέα διάσταση στον χαρακτήρα της Θάλειας, γιατί ο ηρωισμός και η απελπισία της Άννας Φρανκ γίνεται το απαραίτητο εφόδιο που θα βοηθήσει την πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος να αντλήσει την υπομονή, την οξυδέρκεια και τη δύναμη που χρειάζεται ώστε να σταθεί στα πόδια της και να αντιμετωπίσει σαν ίση προς ίσους τους συμμαθητές που την ενοχλούν.
«Το λουζεράκι», που βραβεύτηκε από τη Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, είναι ένα έξυπνα δοσμένο και όμορφα γραμμένο μυθιστόρημα για παιδιά προεφηβικής ηλικίας που καταγράφει το σοβαρό πρόβλημα του bullying με μια διαφορετική ματιά, αποφεύγοντας κλισέ και μελοδραματικά στοιχεία που θα απωθούσαν τους αναγνώστες. Το βιβλίο έχει άρτια δομημένους χαρακτήρες, ποικιλία συναισθημάτων και μια σειρά από εκπλήξεις και ανατροπές που θα κρατήσουν ως το λυτρωτικό και συγκινητικό τέλος όποιον αφεθεί να παρασυρθεί από τις περιπέτειες της Θάλειας.
Πάνος Τουρλής