Το πήρα στα χέρια μου τυχαία. Το είδα σε φιλικό σπίτι. Μου έκλεισε το μάτι. Λέω, αφού μου τέλειωσε το βιβλίο που διάβαζα μέχρι να έρθω εδώ ας το δανειστώ για να μην κοιτάω τ’ άστρα στο λεωφορείο της επιστροφής. Καρδούλες έχει, ριγέ είναι, με τον έρωτα ασχολείται, τάχαμου αστείο θα είναι, ξέρεις τώρα, αυτά του σωρού, ας το χαζέψω μέχρι να φτάσω σπίτι και να ασχοληθώ με τα «σοβαρά» βιβλία. Το ξεκίνησα και… αυτό ήταν! Απορώ πώς δεν πήγα μαζί με τον οδηγό του λεωφορείου στο σπίτι του μετά τη βάρδια ή ακόμη χειρότερα να με παρκάρει στο αμαξοστάσιο ως την επόμενη μέρα. Τόσο πολύ αφοσιώθηκα! Από τις πρώτες σελίδες και ξεκαρδίστηκα και προβληματίστηκα ενώ όσο προχωρούσε η ιστορία τόσο σοβάρευαν τα πράγματα. Και φυσικά τα πήρα πίσω όλα όσα έλεγα και θυμήθηκα το σοφό ρητό «μηδένα προ του τέλους κακάριζε» (τροποποιημένο).Η Έλενα είναι μοριακή βιολόγος και εργάζεται σε Ινστιτούτο Ερευνών στην Κοπεγχάγη πάνω σε κάτι που δε μας αποκαλύπτεται από την αρχή. Αντιθέτως, η Έλενα έχει πονοκεφάλους από τις δύο ως τώρα αποτυχημένες προσπάθειες των ερευνών της και καταφεύγει στα χάπια για να κοιμηθεί. «Κατάπιε το μικρό ροζ χαπάκι κι ευχήθηκε οι βενζοδιαζεπίνες να εισχωρήσουν γρήγορα στους υποδοχείς GABAa. Αυτά παθαίνεις όταν είσαι μοριακή βιολόγος: ούτε ένα γαμωηρεμιστικό δεν μπορείς να πάρεις χωρίς να ξέρεις τι σου κάνει» (σελ. 19). Αυτό ήταν, ένας νέος έρωτας γεννήθηκε και ξενύχτησα για να το τελειώσω.
Το βιβλίο είναι πανέξυπνο, ευρηματικό και ρεαλιστικότατο. Η μοριακή μας βιολόγος, πληγωμένη από τους εφηβικούς έρωτες στο λύκειο και τον πόνο που αφήνουν, μόλις μαθαίνει πώς λειτουργεί ο έρωτας και πως όλα είναι θέμα χημείας μεταξύ των φερομόνων (γι’ αυτό έχει τιγκάρει ο κόσμος στα αταίριαστα εμφανισιακά ή χομπιστικά ζευγάρια, γιατί «οι συγκεκριμένες φερομόνες που εκκρίνουν ταιριάζουν με τις δικές μας») τάσσεται στο πλάι της επιστήμης μόνο και μόνο για να καταφέρει να φτιάξει τη φερομόνη του σώματός της και να ψεκάσει έναν χώρο ώστε όποιος τη μυρίσει να την ερωτευτεί. Και όχι μόνο αυτό, η Έλενα ψάχνει να βρει τον ιδανικό συνδυασμό των φερομόνων, που θα γεννήσει στον άλλον το αίσθημα του μόνιμου έρωτα, δηλαδή τα ζευγάρια θα ερωτευτούν για πάντα! Και φυσικά τα πράγματα πάνε κατά διαόλου, με έναν κωμικό αλλά όχι γελοίο τρόπο, με ένα διδακτικό αλλά όχι «κουνώ-το-δάχτυλο» στυλ γραφής. Τρομερό, αν σκεφτεί κανείς πως όλα ξεκίνησαν από κάτι απλό: «Ήταν απλώς θέμα ορμονών, αυτός τις παρήγαγε κι εκείνη τις μύρισε» (σελ. 60).
Το μυθιστόρημα είναι καλοδουλεμένο και έχει τόσες πολλές αλήθειες, οι οποίες, ακόμη χειρότερα, έρχονται κατακέφαλα την ώρα που δεν το περιμένεις, γύρω από τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων, τον αιώνιο έρωτα, αλήθειες και ψέματα γύρω από τις σχέσεις και τη διαχρονικότητά τους και πάρα πολλά άλλα που αφορούν την ανθρώπινη κοινωνία και ειδικά τα νανομόριά της, τα ζευγάρια. Γιατί ερωτευόμαστε; Γιατί χωρίζουμε; Πώς χωρίζουμε; Γιατί πονάμε και κλαίμε μετά από ένα τέλος ακόμη και δύο εβδομάδων, πόσο μάλλον δύο και παραπάνω χρόνων; Ποιο είναι το μυστικό για μια μακροχρόνια σχέση; Τι αποκομίζουμε από κάθε σχέση και σε τι μας βοηθάει να πειραματιζόμαστε με νέες σχέσεις αντί να μένουμε μόνιμα προσκολλημένοι σε μία; Ακόμη κι αν έχουμε μακροχρόνια σχέση πώς διαιωνίζεται αυτή η αγάπη και η τρυφερότητα;
Τα πειράματα της Έλενας σε πρώτο στάδιο έχουν επιτυχία και η έρευνά της προχωράει σε κλινικό επίπεδο πάνω σε ανθρώπους. Επομένως, τι; Όλα ωραία και καλά, μυρίζουμε τις φερομόνες και ερωτευόμαστε για πάντα; Κι όμως, όχι! Πάμπολλα ζευγάρια-πειραματόζωα δεν ανταποκρίθηκαν θετικά και δεν ερωτεύτηκαν από την αρχή. Άλλοι χώρισαν και άλλοι ένιωθαν το ίδιο με πριν από τα πειράματα. Απ’ όσους χώρισαν, μόνο ο ένας από τους δύο ήταν ερωτευμένος ξανά από την αρχή, οπότε ο άλλος, όταν τον χώρισε γιατί έγινε «της προσκολλήσεως», πιέζοντάς τον αφόρητα, είτε είχαμε αυτοκτονίες, είτε είχαμε ασφαλιστικά μέτρα, μύλος! Επομένως, τι πήγε στραβά; Γιατί το πείραμα απέτυχε κι άρχισε να βάζει σε κίνδυνο τα ζευγάρια-πειραματόζωα; Η απάντηση με άφησε πραγματικά άφωνο, γιατί ο έρωτας είναι τόσο πολύπλευρος, με εκατομμύρια άλλες παραμέτρους που δε φαίνονται διά γυμνού οφθαλμού και γιατί φυσικά δεν είναι ένα προκαθορισμένο παιχνίδι στρατηγικής, Αυτή ειδικά η επεξήγηση μου έδωσε νέα ώθηση στα ερωτήματα για τον έρωτα και τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της αιώνιας σχέσης και τη βρήκα τρομερά έξυπνη και ουσιώδη.
Όλα αυτά λοιπόν τα δημιουργεί η Έλενα, ένα κορίτσι που στα επτά της χρόνια εγκαταλείφθηκε από τη μάνα της, γιατί «πήγε να βρει την πραγματική ευτυχία» σύμφωνα με τον πατέρα της, έναν άντρα που τη γαλούχησε με έναν ηλίθιο κατ’ εμέ τρόπο διαπαιδαγώγησης! Φανταστείτε να πηγαίνετε για πικ νικ στο δάσος κι ο μπαμπάς αντί να σας δείχνει το μεγαλείο της φύσης να σας βάζει μπροστά σε μια σωρεία do-it-yourself περιστάσεων ώστε να σταθείτε στα δικά σας πόδια και να αναπτύξετε τους δικούς σας μηχανισμούς ωριμότητας: αν πάθω τώρα καρδιακή προσβολή πώς θα βρει κάποιον να με σώσει, αν πέσει πάνω μου βράχος πώς θα με ξεπλακώσεις, ή ακόμη χειρότερα αν κάποιος της χαρίσει μια κούκλα γιατί να μην τη δεχτεί (καλά, αυτό ήταν κορυφαίο, γιατί δεν έπρεπε να δίνει σημασία στην εξωτερική εμφάνιση αλλά στα εσωτερικά χαρίσματα και φυσικά να μην κλάψεις, γιατί θα δείχνεις ηλίθια!). Αυτό το ανασφαλές λοιπόν πλάσμα τρώει τα μούτρα της πέφτοντας στους εφηβικούς έρωτες, οπότε αυτό είναι και το κατηγορώ της προς τον πατέρα: ότι δεν την έμαθε να αντιμετωπίζει σωστά τον έρωτα. Γι’ αυτό λοιπόν και το μπάχαλο στην ιστορία μας.
Κι όμως, πρωταγωνιστής δεν είναι η Έλενα, εκείνη είναι απλά ο μηχανισμός που βάζει σε κίνηση τα γρανάζια της ιστορίας. Κατ’ εμέ, πρωταγωνιστές είναι το παντρεμένο ζευγάρι Όε και Φρέδερικ που ζουν στην Κοπεγχάγη, μιας και ο Όε είναι ο επικεφαλής ερευνών του Ινστιτούτου όπου εργάζεται η Έλενα, ένας άντρας παντρεμένος για πάνω από δεκαπέντε χρόνια με τον σύντροφό του και αρχίζει να πανικοβάλλεται όταν καταλαβαίνει ότι ο χρόνος περνάει και ΙΣΩΣ η σχέση τους αρχίζει να φθείρεται. Δέχεται λοιπόν, αν και με δισταγμό, να γίνει κι αυτός πειραματόζωο, με απρόβλεπτα αποτελέσματα. Μέσα από αυτήν τη σχέση, και χωρίς να εστιάζει ο συγγραφέας αποκλειστικά στα ομοφυλόφιλα ζευγάρια, ξεδιπλώνεται η πραγματική ιδέα του μυθιστορήματος, γιατί το ζευγάρι κυριολεκτικά αποδομείται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη και μέσω αυτών λέγονται οι μεγαλύτερες αλήθειες που με άφησαν άφωνο και σκεπτικό για πολλές ώρες. Χώρια που μου παρουσίασε το ιδανικό ζευγάρι μόνο και μόνο για να μου το τινάξει στον αέρα με έναν ευρηματικό, ρεαλιστικό τρόπο, μιας και έχω κατασταλάξει πλέον πως δεν υπάρχει ιδανικό ζευγάρι αλλά ιδανικοί τρόποι για να σώζεις τη σχέση σου. Ο τρόπος που παλεύουν για να μείνουν μαζί, οι απανωτές ανατροπές στη ζωή τους, οι αλήθειες που ξεπετιούνται χωρίς να σε ρωτήσουν, σε συνδυασμό με την αποκάλυψη της πραγματικής αιτίας που δε γίνεται να μένεις ερωτευμένος για πάντα δημιούργησαν κατ’ εμέ το πιο αρραγές εν συνόλω μυθιστόρημα που αγάπησα βαθιά. Ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως εκτός από τις επιλογές μας υπάρχουν και αστάθμητοι παράγοντες, όπως ο θάνατος ή μια αρρώστια, επομένως τι κάνουμε τότε, που ως άλλοι θεοί καταφέραμε να υλοποιήσουμε αυτό το «ερωτευμένοι για πάντα;» Μήπως η φύση ξέρει κάτι καλύτερο που στα ζώα ο έρωτας κρατάει το πολύ τρία χρόνια και μετά προχωράμε σε νέα φάση αναπαραγωγής;
Το «Love for ever» είναι πανέξυπνο, αληθινό, άμεσο, καίριο, διαχρονικό, διεισδυτικό, γραμμένο με έναν κωμικό τρόπο που βοηθάει τον αναγνώστη να δεχτεί και να χωνέψει τις αλήθειες που συντροφεύουν μια σχέση, έναν έρωτα, ένα ζευγάρι και ως κείμενο απέχει παρασάγγας από κάτι «ελαφρύ». Τα πανέξυπνα μηνύματα περνάνε μέσα από το χιούμορ και τις ακραίες καταστάσεις μόνο και μόνο για να γίνουν πιο εύκολα αποδεκτά. Συν το γεγονός ότι το μυθιστόρημα είναι καλογραμμένο, με ευρύ λεξιλόγιο, παραστατικότατες σκηνές, δυνατούς διαλόγους και μια απίστευτη αληθοφάνεια στη σκιαγράφηση των χαρακτήρων, συν ότι το τελευταίο μέρος διαδραματίζεται στο νησί καταγωγής μου, τη Σάμο, συν τις σελίδες 272-273 που είναι οι πιο δυνατές του βιβλίου και με έκαναν να κλάψω γοερά, τρομάζοντας τους γύρω μου, συν τα κατά τόπους πλούσια καλολογικά στοιχεία (κυρίως παρομοιώσεις και μεταφορές), ε, τι άλλο πια να γράψω για να ψάξετε να βρείτε αυτό το βιβλίο; Μπράβο στον συγγραφέα, που ήδη έχει διανύσει σημαντικές αποστάσεις ως προς την ενημέρωση για ευαίσθητα θέματα όπως το AIDS και η κοινωνική ανισότητα, γιατί κατάφερε όλη αυτήν την εμπειρία του να την αποδώσει με ένα ευαίσθητο, συγκινητικό, αληθινό βιβλίο που με κέρδισε από την αρχή.
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
«Του έδωσε ένα καλαθάκι με αποδεικτικά στοιχεία: ορίστε το «δε με παίρνεις τόσο συχνά τηλέφωνο», πάρε κι ένα «όλο εγώ σε παίρνω», α, βρήκα κι ένα «όταν μιλάμε, ακούγεσαι σα να βαριέσαι», το «αποφεύγεις να βρισκόμαστε» σου το ‘δωσα;» (σελ. 54-55).
«Άλλωστε δεν είναι μόνο οι περαστικοί άντρες που βάζουν σε κίνδυνο μια σχέση. Αρκεί η εντροπία της συμβίωσης, η πλήξη που απειλεί να σκουριάσει σαν αρμύρα τους αρμούς του γάμου. Πριν το καταλάβεις, βρίσκεσαι να κοιτιέσαι με τον άλλο καθώς απομακρύνεστε, άθελά του, άθελά σου, σαν καράβι που έχει λύσει τους κάβους» (σελ. 156).
Πάνος Τουρλής