Ο πόλεμος των φθόγγων

Καταργήθηκαν τα γράμματα η, ω, ξ και ψ στη νέα γραμματική του δημοτικού;

Γνωρίζω την γλώσσα μου και γνωρίζω για την γλώσσα μου: Δύο εντελώς διαφορετικές συγκυρίες, που όμως συγχέονται πολύ συχνά, με πολύ δυσάρεστες -αν και κάπως ευτράπελες- συνέπειες. Πρόσφατο παράδειγμα είναι η απίστευτη διαμάχη που ξέσπασε το περασμένο καλοκαίρι, και εξακολουθεί μέχρι τώρα, σχετικά με το νέο βιβλίο γραμματικής της Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού, μία διαμάχη που, αν μη τι άλλο, κατέδειξε με τον πλέον θλιβερό τρόπο την άβυσσο της σύγχυσης ανάμεσα στα δύο αυτά επίπεδα γνωσιακής προσπέλασης της γλώσσας -κάθε γλώσσας- του ανθρώπου.

Με την προϋπόθεση της έγκαιρης έκθεσης σε ένα φυσικό γλωσσικό περιβάλλον, όλα τα παιδιά αναπτύσσουν νομοτελειακά και εμπεδώνουν την γλώσσα -ή τις γλώσσες- του κοινωνικού τους περιγύρου. Γνωρίζω την γλώσσα μου, είναι λοιπόν κάτι δεδομένο και αυτονόητο για όλους μας. Από κει και πέρα, όμως, μέχρι του σημείου να μπορεί κάποιος να πει ότι γνωρίζει για την γλώσσα του, η απόσταση είναι μεγάλη και το αποτέλεσμα όχι πάντα επιτυχημένο. Απαιτούνται εκπαίδευση, καλλιέργεια και αναστοχασμός, χρειάζεται οπωσδήποτε αποστασιοποίηση από την γλώσσα και προσπέλασή της ως γνωστικού αντικειμένου. Γνωρίζω για την γλώσσα μου, είναι μία συγκυρία που νοηματοδοτεί την γνώση της γλώσσας στο επίπεδο της μεταγλωσσικής ενσυνειδητότητας. Κι εδώ δεν συγχωρούνται ποτέ οι όποιου είδους τυχοδιωκτικοί καιροσκοπισμοί.

Το νέο βιβλίο του εκλεκτού συναδέλφου γλωσσολόγου Βασίλη Αργυρόπουλου: «Ο πόλεμος των φθόγγων: Καταργήθηκαν τα γράμματα η, ω, ξ και ψ στη νέα γραμματική του δημοτικού;» έρχεται για να περιγράψει και να ερμηνεύσει όλα αυτά, έρχεται για να παρουσιάσει εύστοχα και συστηματικά μία σχολαστική ανασκόπηση της διαμάχης γύρω από το νέο βιβλίο σχολικής γραμματικής και να καταδείξει την άβυσσο της απόλυτης σύγχυσης που δυστυχώς εμμένει και μέσα στον ιδιαίτερα ευαίσθητο χώρο της εκπαίδευσης. Εκείνο που οπωσδήποτε εντυπωσιάζει στην ανασκόπηση αυτή και διεγείρει έναν ανάλογο προβληματισμό είναι η μίζερη ημιμάθεια και η αποκρουστική προχειρότητα των επιχειρημάτων, με τα οποία καταβλήθηκε από πρόσωπα ή φορείς προσπάθεια να απαξιωθεί συλλήβδην η νέα γραμματική, φθάνοντας μέχρι τον οίστρο της κινδυνολογίας για δήθεν αφανισμό της νεοελληνικής γλώσσας και της εθνικής ταυτότητας της ελληνικής κοινωνίας.

Πέρα από την παρουσίαση αυτή, το βιβλίο του κ. Αργυρόπουλου διαθέτει επιπρόσθετα και ιδιαίτερες υφολογικές και εκφραστικές αρετές, το κείμενο είναι απίστευτα συναρπαστικό και απολαυστικό, διαβάζεται κυριολεκτικά σαν γλωσσολογικό θρίλερ ή σαν γλωσσολογική τραγωδία με τα επεισόδια και τα στάσιμά της, έτσι ώστε ο αναγνώστης, άπαξ και ξεκινήσει, δεν μπορεί παρά να συνεχίσει να διαβάζει με έξαψη μέχρι το τέλος, μέχρι την λύτρωση. Γι' αυτό κρίνω σκόπιμο να μην αναφερθώ καθόλου στο περιεχόμενο του βιβλίου, αφήνοντας στους αναγνώστες την μαγεία της ανακάλυψης και επιφυλάσσοντάς τους ένα πέρα για πέρα συναρπαστικό ταξίδι μέσα στους πολυεπίπεδους λαβύρινθους της γλώσσας.

Δρ. Χρυσόστομος Παπασπύρου,
Χημικός Πανεπιστημίου Αθηνών,
Διδάκτωρ Γλωσσολογίας Πανεπιστημίου Αμβούργου,
Διευθυντής Γυμνασίου & Λυκείου
Κωφών & Βαρηκόων Αγίας Παρασκευής