Ένα κείμενο-φωτιά, ένα βιβλίο-ύμνος στον ανεκπλήρωτο έρωτα και στη διαρκή φιλία. Μέσα από συγκλονιστικές εικόνες που δημιουργεί η πένα του συγγραφέα, ακολουθούμε τον Γιουνές ή Ιωνά, όπως αποκαλείται πλέον, από την απόλυτη φτώχεια και ένδεια στην καλύτερη ζωή, που του χάρισε ο θείος του, φαρμακοποιός και με σχετική οικονομική άνεση. Ο φιλότιμος πατέρας του Γιουνές, που αρνείται να \"ρίξει τα μούτρα του\" και να ζητήσει βοήθεια, τελικά λυγίζει από τη φτώχεια και δίνει τον γιο του να μεγαλώσει σε ένα καλύτερο περιβάλλον, να προλάβει να αποκτήσει μέλλον πριν τον παρασύρει ο εγωισμός του πατέρα στον ίδιο βόρβορο. Ο Γιουνές μεγαλώνει, μορφώνεται και δένεται με τρεις συμμαθητές του, που όπως οι περισσότεροι, είναι γόνοι Γάλλων εποίκων. Την παρέα δοκιμάζει ο Δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος, μια γυναίκα, η ίδια η ζωή. Ο Γιουνές Αλγερινός, οι φίλοι του Γάλλοι \"αποικιοκράτες\". Τι θα συμβεί όταν η Αλγερία ξυπνήσει και ζητήσει την ανεξαρτησία της; Τι θα συμβεί όταν ο Γιουνές \"κολλήσει\" με μια κοπέλα και δεν μπορεί να μιλήσει ανοιχτά για τα συναισθήματά του απέναντί της κι αυτή η κοπέλα τον πιέζει, τον παρακαλά και στο τέλος τον διώχνει από τη ζωή της αλλά όχι από την καρδιά της; Από τις πιο ωραίες και καλοπλεγμένες ερωτικές ιστορίες, αν και τραγική. Η αγάπη της Εμιλύ για τον Γιουνές. Μια αγάπη που ξεκίνησε από ένα κομμένο τριαντάφυλλο τοποθετημένο κρυφά στις σελίδες της σχολικής γεωγραφίας και κατέληξε στη μακρινή Μασσαλία λόγω της άρνησης και της διστακτικότητας. Κι η Αλγερία ταυτόχρονα αγωνίζεται να σταθεί στα πόδια της, να ανεξαρτητοποιηθεί, ως το 1962 που ο Γιουνές χάνει τους φίλους του, οι οποίοι αναγκάζονται, με τη δραματική κορύφωση των γεγονότων να φύγουν από τη χώρα και να γυρίσουν στη Γαλλία. Λυρικότητα, ποίηση, αίμα, αδικία, ανατροπές, εμφύλιος σπαραγμός, αντάρτες και ΕΑΜ, καταπληκτικό βιβλίο. Αν και κάπου στη μέση κάνει μια κοιλιά, ώσπου να μας συστήσει τους τρεις άντρες, να μας δείξει τα σχολικά χρόνια των παιδιών αυτών, πώς δέθηκαν, γιατί δέθηκαν, πώς γνώρισαν την Εμιλύ, τι σκέφτονται και τι νιώθουν για τη χώρα που τους φιλοξενεί, εκεί κάπου κουράστηκα. Αλλά μετά το κείμενο ξαναπαίρνει ώθηση και κορυφώνεται. Γράψιμο μοναδικό και αξεπέραστο, εικόνες και σκηνές σε κάθε σελίδα δυνατές και συγκλονιστικές, μεστό στυλ, άρτια γραφή. Κι η ιστορία τελειώνει 40 χρόνια αργότερα, όταν ο παππούς Γιουνές ταξιδεύει στην Αιξ-Λα-Προβένς για να συναντήσει τους παιδικούς του φίλους. Το βιβλίο κλείνει με έναν συνταρακτικό μονόλογο αυτογνωσίας του Γιουνές (σελ. 357-358). Διαβάστε αυτό το βιβλίο οπωσδήποτε!!!!!
Χαρακτηριστικά αποσπάσματα:
\"Δεν ζούσαμε, απλώς υπήρχαμε. Ήταν θαύμα το ότι ξυπνούσαμε το πρωί και τις νύχτες, όταν ετοιμαζόμασταν να κοιμηθούμε, αναρωτιόμσσταν μήπως ήταν καλύτερα να κλείσουμε τα μάτια μας για πάντα, πεπεισμένοι πως τα είχαμε πια δει όλα και πως δεν άξιζε τον κόπο να χρονοτριβούμε περισσότερο. Οι μέρες έμοιαζαν απελπιστικά μεταξύ τους, δεν μας έφερναν ποτέ τίποτα και φεύγοντας, το μόνο που έκαναν ήταν να παίρνουν μαζί τους τις λιγοστές μας ψευδαισθήσεις που κρέμονταν μπροστά στα μάτια μας σαν τα καρότα που κάνουν τα γομάρια να προχωρούν\" (σελ. 12). [όλες οι πρώτες σκηνές της φτώχειας, το πείσμα του πατέρα να θρέψει την οικογένειά του, φτάνοντας να δείρει τον γιο του που βρήκε ένα μεροκάματο για να τους βοηθήσει οικονομικά είναι όλες πολύ δυνατές και κάπου κάπου σοκαριστικές]
\"Είχε παράστημα, χάρη και όταν κατηφόριζε από το βουναλάκι, η μιζέρια που γαντζωνόταν απ\' το στρίφωμα του φουστανιού της σαν αγέλη από σκυλιά δεν κατάφερνε να τη γραπώσει\" (σελ. 79).
\"Και τότε μου έριξε εκείνο το βλέμμα που επρόκειτο να με ακολουθεί σε όλη μου τη ζωή, αυτό το έκπτωτο βλέμμα μέσα στο οποίο κάθε όρκος μπορούσε να βουλιάξει, ακόμη και ο όρκος που θα έδινε ο πιο τίμιος πατέρας στον καλύτερο γιο...Ένα βλέμμα που ρίχνουμε μια μόνο φορά στη ζωή μας, διότι πριν και μετά απ\' αυτό δεν υπάρχει πια τίποτα...Κατάλαβα πως ήταν η τελευταία φορά που με κοιτούσε, πως τα μάτια του, που με είχαν μαγέψει και τρομάξει, προστατέψει και προειδοποιήσει, αγαπήσει και συγκινήσει, ποτέ πια δε θα σηκώνονταν πάνω μου\" (σελ. 88). [σε ένα συγκλονιστικό πρώορο φινάλε ο ευνοημένος πλέον Γιουνές πέφτει κατά τύχη πάνω στον πατέρα του, που τον πετάνε βρώμικο, φτωχό, καμπουριασμένο, έξω από ένα μπαρ αφού δεν είχε να πληρώσει για να πιεί, μην ξεχνάτε την υπερηφάνια του πατέρα και τώρα που δεν είχε απολύτως τίποτα, που η ζωή απέστρεψε το βλέμμα της από πάνω του, στην τελευταία τρίχα που τον κρατά στη ζωή, πέφτει πάνω στον γιο του, κι όντως ο Γιουνές δεν τον ξανάδε από τότε, ποτέ κανείς δεν έμαθε τι απέγινε, γιατί εγκατέλειψε σύζυγο και κόρη και χάθηκε]
\"-Εσύ δεν μπορείς να καταλάβεις. Είσαι δικός μας, αλλά ζεις σαν αυτούς...Όταν κάποιος έχει αναλάβει να θρέφει μια οικογένεια που αποτελείται από μια μισότρελη μάνα, έναν πατέρα που του έχουν κόψει τα δυο χέρια, έξι αδέρφια, μια γιαγιά, δυο θειάδες που τις ξαπόστειλαν οι άντρες τους μαζί με τα κουτσούβελα κι ένα θείο μονίμως αρρωστιάρη, τότε παύει να είναι ανθρώπινο ον...Παρά να το φάνε τα σκυλιά κι οι λύκοι, το ζωντανό που δεν έχει στον ήλιο μοίρα καλύτερα να έχει αφεντικό\". Η ωμότητα των λόγων του με είχε αποστομώσει. Ο Τζελούλ δεν ήταν ούτε 20 χρονών αλλά από μέσα του αναδυόταν μια μυστική δύναμη και μια ωριμότητα που με εντυπωσίαζαν. Εκείνο το πρωί έπαψε να είναι πια το δουλοπρεπές σκλαβάκι που είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε. Το παιδί που είχα απέναντί μου ήταν κάποιος άλλος\" (σελ. 166).
\"Σίγουρα η γυναίκα δεν είναι το παν αλλά τα πάντα βασίζονται σ\' εκείνη...Κοίτα γύρω σου, διδάξου από την ιστορία, ψάξε μεθοδικά ολάκερη τη γη και πες μου τι είναι οι άντρες δίχως τις γυναίκες, τι είναι οι επιθυμίες τους κι οι προσευχές τους αν δεν εξυμνούν εκείνες...Είτε είμαστε πλούσιοι σαν τον Κροίσο, είτε τύραννοι, κανένας ορίζοντας δεν θα μας ανοιγόταν τόσο πλατιά αν η γυναίκα μάς γύριζε την πλάτη\" (σελ. 234). [και μην ξεχνάτε ότι μιλάμε για μουσουλμανική λογοτεχνία, όχι για ευρωπαϊκή]
\"Αν θες να κάνεις τη ζωή σου έναν κρίκο στην αλυσίδα της αιωνιότητας και να διατηρήσεις τη διαύγειά σου ακόμα και στο πιο μεγάλο παραλήρημα, αγάπα...Αγάπα με όλες σου τις σδυνάμεις, αγάπα σαν να είναι το μοναδικό πράγμα που ξέρεις να κάνεις, αγάπα μέχρι να κάνεις τους πρίγκιπες και τους θεούς να ζηλέψουν...διότι μέσα από την αγάπη κάθε είδους ασχήμια ανακαλύπτει πως έχει ομορφιά\" (σελ. 330).
Πάνος Τουρλής