Η Αμερική ακόμα μουδιασμένη
Διάβασα για πρώτη φορά Ντον ΝτεΛίλλο το 2004, όταν κυκλοφόρησε στα ελληνικά το μυθιστόρημά του Kοσμόπολις. Θυμάμαι ότι είχα εντυπωσιαστεί τότε από την εγκεφαλική γραφή του, την ψυχρή, σχεδόν μισάνθρωπη ματιά του και τον τρόπο με τον οποίο ανέλυε τη σύγχρονη αστική ζωή.
Το νέο του βιβλίο Άνθρωπος σε πτώση δε με εξέπληξε το ίδιο, αν και αγωνιούσα για την έκδοσή του και έτρεφα μεγάλες ελπίδες για το περιεχόμενό του.
Ο τίτλος του παραπέμπει σε μια φωτογραφία που τραβήχτηκε από το Associated Press την τραγική ημέρα της κατάρρευσης των Δίδυμων Πύργων στη Νέα Υόρκη : ένας άντρας με λευκό πουκάμισο, έχοντας το ένα του πόδι τεντωμένο και το άλλο λυγισμένο, σε ελεύθερη πτώση από τον Βόρειο Πύργο.
Ο Falling man είναι στο μυθιστόρημα του ΝτεΛίλλο ένας περιπλανώμενος καλλιτέχνης, ένας performer που παρουσιάζει σε διάφορα σημεία της πόλης πάντα το ίδιο δρώμενο : τον εαυτό του δεμένο με αόρατα σχοινιά πάνω από τα κεφάλια των περαστικών να αναπαριστά ξανά και ξανά αυτήν ακριβώς τη σκηνή. Στον απόηχο της 11ης Σεπτεμβρίου και ενώ η πόλη προσπαθεί μουδιασμένα να ξαναβρεί τους ρυθμούς της, μια οικογένεια που βίωσε στο πετσί της το χτύπημα, μας βάζει για λίγο στη ζωή της. Ο Κηθ επιβίωσε από τη συντριβή των πύργων χάνοντας δυο-τρεις φίλους και συναδέλφους και ξαναγύρισε τρομαγμένος στη γυναίκα του και στο παιδί του, που πριν τους είχε εγκαταλείψει (μόνο για τους εγκαταλείψει ξανά στη συνέχεια, με έναν πιο υπόγειο, αυτή τη φορά, τρόπο). Η γυναίκα του, η Λιάν, προσπαθεί να αποφασίσει αν τελικά είναι καλύτερα ή χειρότερα με αυτόν τον άντρα, ενώ η μητέρα της οδεύει φυσικά προς τον θάνατο, ο πατριός της εκφράζει μερικές ριζοσπαστικές απόψεις και διάγει έναν δεύτερο βίο και ο μικρός της γιος αποκτά εμμονή με τα αεροπλάνα και τον "Μπιλ Λώτον" (παραφθορά του Μπιν Λάντεν).
Κι ενώ το βιβλίο χωρίζεται σε τρία βασικά κεφάλαια που παρακολουθούν τις ημέρες της οικογένειας και του περίγυρού της, παρεμβάλλονται ανάμεσά τους ακόμα τρία μικρότερα κεφάλαια, όπου παρουσιάζονται οι σκέψεις και τα βιώματα του Χαμάντ, ενός από τους καμικάζε, η εκπαίδευσή του και οι εμπειρίες του λίγο πριν από την κρίσιμη στιγμή.
Κι ενώ φυσικά το θέμα καίει και ο ΝτεΛίλλο είναι ένας από τους κορυφαίους εν ζωή συγγραφείς, το τελικό αποτέλεσμα αποδεικνύεται λίγο. Το βιβλίο αφήνει στον αναγνώστη του μια αίσθηση ημιτελούς, ένα μούδιασμα και μια αμηχανία, όμοιες με αυτές που βιώνει ο κεντρικός του χαρακτήρας. Ελάχιστες σελίδες είναι πραγματικά αξιομνημόνευτες (τα κεφάλαια του Χαμάντ αποτελούν τις πιο έντονες στιγμές του βιβλίου), ενώ σε κάποια σημεία διακρίνεται κι ένας υφέρπων ρατσισμός, που δικαιολογείται βέβαια απόλυτα από το γεγονός ότι ο ΝτεΛίλλο είναι κι αυτός κάτοικος της Νέας Υόρκης και κατά συνέπεια βαθιά σοκαρισμένος από το γεγονός.
Εν τέλει, ίσως να είναι ακόμα νωρίς για να γραφτεί ένα αποστασιοποιημένο αριστούργημα για αυτό το θέμα...
Mαρία Τσουκανά