Όσο υπάρχει Ανατολή

της Κωνσταντίνας Ε. Μόσχου

b195185Ένα τελείως διαφορετικό μυθιστόρημα, τόσο φρέσκο και πρωτότυπα δοσμένο που με γοήτευσε! 1050 μ. Χ., εποχή της αυτοκράτειρας Ζωής. Μια οικογένεια αγωνίζεται να επιβιώσει από τους δυσβάσταχτους φόρους και τους ληστές χωρίς να ξέρει ότι ένα μυστικό, βαθιά κρυμμένο μες στη γη, θα τους αλλάξει για πάντα τη ζωή! Υπέροχη γραφή, δυνατές σκηνές, ρεαλισμός και λίγα ιστορικά στοιχεία που δεν κουράζουν τον αναγνώστη. Το ατού του βιβλίου είναι το γεγονός ότι κατά την αφήγηση της ιστορίας οι σκηνές που περιγράφονται, τα λόγια που εκφέρουν οι ήρωες, οι καταστάσεις που βιώνουν φέρνουν στον νου του αναγνώστη συνειρμικά τη σημερινή κατάσταση: φόροι, βία, φόβος, οι πλούσιοι χωρίς όρια και οι φτωχοί χωρίς ελπίδα.

Η ξανθιά δούλα Μαρτίνα ζει σε ένα σπίτι την εφηβεία της, μπαίνοντας στο μάτι πολλών αρσενικών που την ορέγονται. Η Ευδοκία, η κυρά του σπιτιού, σηκώνεται αχάραγα κάθε πρωί και κάπου πάει, κανείς δεν έμαθε ποτέ. Η κόρη της, Κοραλλία, και ο Σταυριανός, ο γαμπρός της, έφεραν στον κόσμο δίδυμα, την Ηλιοστάλακτη και τον Ακύλα. Στο ίδιο σπίτι μένει και ο γενικών καθηκόντων Αγαπητός ή Καλόγερος, εγκατελειμμένος από τη σύζυγό του χρόνια πριν ενώ στα περίχωρα του χωραφιού μένει και μια κακιά μάγισσα, η τρελο-Λαλένια. Όλοι αυτοί, με αφορμή ένα μικρο-ατύχημα του Αγαπητού, αρχίζουν να περπατούν μες στο βιβλίο, να πηγαίνουν κάπου συγκεκριμένα, να επιστρέφουν, να γνωριζουν νέους ανθρώπους, καλούς και κακούς, οπότε ο αναγνώστης μαθαίνει και τη δική τους ιστορία, έχουν κι αυτοί τον δικό τους ρόλο στην αλληλεπίδραση με την οικογένεια της Ευδοκίας κι όλα αυτά πολύ χαλαρά, σα να πηγαίνεις για καφέ με έναν φίλο και δε σε νοιάζει πού θα λοξοδρομήσει η κουβέντα, αρκεί να περνάς καλά. Σταδιακά έμαθα για το παρελθόν τους, για τις συνέπειες των πράξεών τους, για την ολοκληρωμένη προσωπικότητά τους.

Η γραφή της κυρίας Μόσχου με μάγεψε. Δυνατή στην αναπαράσταση σκηνών, αληθινή στους διαλόγους, έξυπνη στον χειρισμό της πλοκής, πραγματικά με άφησε άφωνο. Η ιστορία ίσως να μη φαίνεται σφιχτοδεμένη και με κάποιον προορισμό, εξέλιξη, ανατροπή, σύντομα όμως η εντύπωση αυτή καταρρίπτεται. Οι χαρακτήρες που πλαισιώνουν την ιστορία και πετάγονται από δω κι από κει στην κατ’ επίφασιν μονοδιάστατη και γραμμική αφήγηση, αρχίζουν να στενεύουν τον κλοιό και να αποκτούν άμεση σχέση μεταξύ τους και όλες αυτές οι επαφές, οι συναντήσεις, οι γνωριμίες σχηματίζουν σταδιακά και σχετικά γρήγορα ένα πολύ καλά δουλεμένο παζλ. Δεν έχω ξανασυναντήσει τέτοια ιδέα και πρωτοτυπία Αρχικά απολάμβανα το γράψιμο, τις ιστορικές πληροφορίες για την εποχή και το πλαίσιο στο οποίο κινούνται όλα αυτά τα πρόσωπα, λίγες και καλές, και αναρωτιόμουν «μα, πού το πάει η συγγραφέας;». Πήρε τον τάδε, τον πήγε εκεί, κάτι συνέβη, γνώρισε κάποιον άλλον, αυτός ο άλλος έχει τη δική του ιστορία, ξαναγυρνάμε στην οικογένεια της Ευδοκίας κλπ. Ούτε έντονη δράση, ούτε κάποιο φως στο βάθος. Και κει που λέω, εντάξει, μια όμορφη ιστορία, ξαφνικά πέφτει η χιονοστιβάδα των αποκαλύψεων, ξεσπά ένας σίφουναας ανατροπών και τοποθετούνται όλα στη θέση τους. Το φινάλε του βιβλίου ήταν πανέξπυνο!

Το μυθιστόρημα είναι καλογραμμένο, πρωτότυπο, διαφορετικό και ρίχνει μια μικρή ματιά στην εποχή της ματαιόδοξης Ζωής Πορφυρογέννητης, συζύγου τριών αντρών! Εποχή φτωχών μεροκαματιάρηδων αγροτών με δυσβάσταχτους φόρους, σκληρών και πλούσιων Δυνατών, ζητιάνων και τρελών. Η κυρία Μόσχου δε φείδεται να στήσει σε όλη του την έκταση και την αλήθεια αυτό το σκληρό ιστορικό πλαίσιο και να το εμπλουτίσει με προσεγμένους χαρακτήρες και με μια εξαιρετική ιστορία, πλήρη, γεμάτη συναισθήματα, νοήματα και παραλληλισμούς με το σήμερα.

Πάνος Τουρλής