Ένα νέο graphic novel κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ίκαρος, επτά χρόνια μετά το υπέροχο Logicomix. Κι αν σκεφτείς ότι το σκίτσο, τα χρώματα και το σχέδιο τα έχουν φτιάξει οι ίδιοι άνθρωποι (ο Αλέκος Παπαδάτος στο σχέδιο και στην ιδέα και η Annie Di Donna στο χρώμα), καταλαβαίνεις ότι μιλάμε για ένα εξίσου μεγαλεπήβολο, συγκλονιστικό έργο. Στην ομάδα αυτήν τη φορά προστέθηκε ο αξιόλογος συγγραφέας του φανταστικού και μελετητής Αβραάμ Κάουα. Όλοι μαζί χαρίζουν επιτέλους και στο ελληνικό κοινό τη «Δημοκρατία», την ιστορία της Αθήνας τον 5ο αιώνα π. Χ. και τη γέννηση και την εξέλιξη της έννοιας της δημοκρατίας (το κόμικ κυκλοφόρησε πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής).Το βιβλίο αποτελείται από πέντε κεφάλαια στα οποία εκτυλίσσεται η ιστορία του Λέανδρου, ενός νεαρού που υπήρξε μάρτυρας της δολοφονίας του τυράννου Ίππαρχου από τον Αρμόδιο και τον Αριστογείτονα και του πατέρα του στον γενικό χαμό που ακολούθησε. Ο Ιππίας και ο Ίππαρχος, γιοι του τυράννου Πεισίστρατου, κυβέρνησαν την Αθήνα από το 527 ως το 514 π. Χ. οπότε και δολοφονήθηκε ο Ίππαρχος. Ο Λύσανδρος, παραμονές της μάχης του Μαραθώνα το 490 π. Χ., αφηγείται στον σύστρατό του Θέρσιππο την ιστορία της ζωής του γεμάτος φόβο για την επόμενη μέρα που θα ξημερώσει και θα επιτεθούν στους Πέρσες.
Η ανατρεπτική αφήγηση κόβει την ανάσα ενώ το σκίτσο είναι άρτιο και αναπαριστά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο την εποχή, τους ανθρώπους, τους πρωταγωνιστές. Ευφυής η εναλλαγή του πλαισίου των εικόνων σε κάποιες σελίδες (από το σκοτεινό των μαχών ως το αττικόμορφο, εμβληματικό πλαίσιο του 2ου κεφαλαίου). Εκπληκτική η αναπαράσταση της Αθήνας του 5ου αιώνα με την Ακρόπολη να δεσπόζει πάνω από όλα και όλους, τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου (μάλλον) να έχει γίνει τόπος αγοράς, με την υποβλητική ατμσόφαιρα της πομπής των Παναθηναίων, την Πυθία να λέει τους χρησμούς, το υποβλητι΄κα σκιτσαρισμένο Μαντείο των Δελφών, με τη θεά Αθηνά ανυπέρβλητη ως μορφή. Όλα υπέροχα και καλοφτιαγμένα!
Ο Πεισίστρατος, ο Σόλωνας και ο Κλεισθένης, οι γεννήτορες της έννοιας της δημοκρατίας, ιστορικές προσωπικότητες αμφιλεγόμενες ακόμη και σήμερα, με τις έννοιες ολιγαρχία, τυραννία, εξουσία να είναι αλυσοδεμένες και να αλληλοεξαρτώνται απόλυτα η μία από την άλλη. Ιδεολόγοι ή δολοπλόκοι; Πόσο εύκολα στήνονταν οι χρησμοί ώστε να εξυπηρετούν τα πολιτικά συμφέροντα; Και ποιανών τα συμφέροντα; Πώς λέγεται η ιδέα προς την οποία σπεύδουν οι χαρακτήρες του κόμικ και οι πολίτες των πόλεων-κρατών της αρχαιότητας;
Εκτός από τον χρωστήρα, μου άρεσε και η πένα! Το κείμενο είναι λυρικότατο, όχι ξερό ή στείρο, ενέχει και προσωπική υπογραφή του δημιουργού με καλαίσθητες εκφράσεις και παρομοιώσεις, σαν αυτήν της ανέμελης εφηβείας του Λύσανδρου με καλοκαίρι, το οποίο τελείωσε απότομα όταν σκότωσαν τον πατέρα του! Με μαεστρία άφταστη, ο Λέανδρος αντρώνεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη, έρχεται αντιμέτωπος με τις δολοπλοκίες κια την τέχνη της πολιτικής, τη διαπλοκή, το σκοτάδι της πλεονεξίας και το φως της ζωγραιφκής που χειρίζεται άψογα. Ένα παιδί μεγαλώνει, αναπτύσσεται, εξελίσσεται, έρχεται αντιμέτωπο με την κατάρρευση στερεοτύπων που τον γαλούχησαν για καιρό. Και μετά; Πώς θα χειρστεί τα νέα δεδομένα; Πώς θα πείσει τους Αθηναίους για το καλό της πολιτείας;
Ευρηματικοί και οι παραλληλισμοί της «Δημοκρατίας» με τη σημερινή εποχή. Στο σηημείο όπου οι Σπαρτιάτες έχουν καταλύσει την Αθήνα, η συμπεριφορά τους, η ανακατευτική τους στάση σε πολιτικά και πολιτειακά θέματα μου θύμισε τη σημερινή κατάσταση με τους συμβούλους και τις εντολές της Τρόικας για το χρέος του ελληνικού κράτους. Σίγουρα, ο στόχος των δημιουργών δεν ήταν να πολιτικοποιήσουν, έστω και με υποννούμενα, την ιστορία τους, απλά διαπίστωσα με θλίψη ότι τα πράγματα δεν αλλάζουν αν δεν αλλάξει η νοοτροπία και δυστυχώς το ελληνικό μυαλό δε μεταστρέφεται με τίποτα!
Βασισμένοι στον Αριστοτέλη, στον Θουκυδίδη και στον Ηρόδο ο Αλέκος Παπαδάτος και ο Αβραάμ Κάουα γράφουν μια μυθοπλασία, αναμιγνύοντας επιδέξια την πραγματικότητα με τον μύθο και την Ιστορία. Στόχος των δημιουργών ήταν «να πούμε την ιστορία ανθρώπων σαν κι εμάς, ανθρώπων που διαχρονικά έρχονται αντιμέτωποι με τα κύματα που σηκώνουν τα κατακλυσμιαία ιστορικά γεγονότα και παλεύουν να τα κατανοήσουν» (σελ. 208). Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν αλφαβητικά κατά όνομα κυρίου προσώπου ιστορικά σχόλια για πληρέστερη κατανόηση του πλαισίου στο οποίο κινείται η ιστορία και διαφώτιση ως προς τον ρόλο των πρωταγωνιστών, σε ευσύνοπτη μορφή που δε με κούρασε.
Ένα graphic novel γεμάτο ιστορία, διαχρονικότητα, αξίες, πολιτική και πολιτειακή ιστορία, ένα εμβληματικό έργο ουδέτερο, αμφίπλευρο, διδακτικό, ανθρώπινο, ενδιαφέρον, ευκλεές, περίλαμπρο που δεν πρέπει να λείπει από καμιά βιβλιοθήκη!
Πάνος Τουρλής