Ο προσκυνητής

του Terry Hayes

Ένα κατασκοπικό θρίλερ 828 σελίδων που δε θα το αφήνετε από τα χέρια σας. Δράση, ανατροπές, αγωνία, ένας κακός μουσουλμάνος που θέλοντας να εκδικηθεί για τον αποκεφαλισμό του πατέρα του συλλαμβάνει ένα σατανικό σχέδιο κι ένας καλός που τον κυνηγάει για να τον εμποδίσει.

Ο Προσκυνητής, μέλος της πιο μυστικής υπηρεσίας πληροφοριών των ΗΠΑ, με δράση τόσο απόκρυφη που μονάχα μια χούφτα άνθρωποι γνώριζαν τη δράση τους, και σκοπό να αστυνομεύει τις υπόλοιπες υπηρεσίες της χώρας (κάτι σαν ένα μυστικό Τμήμα Εσωτερικών Υποθέσεων), καταφεύγει στο Παρίσι για να ζήσει μια φυσιολογική ζωή μετά το κλείσιμο της υπηρεσίας. Εκεί τον εντοπίζει ένας Αμερικανός ντετέκτιβ που τον πείθει να επιστρέψει στη Νέα Υόρκη και να τον βοηθήσει να διαλευκάνει μια δολοφονία. Παράλληλα, ένας Σαουδάραβας με το ψευδώνυμο Σαρακηνός, μάρτυρας της άδικης και δημόσιας τιμωρίας του πατέρα του με αποκεφαλισμό, καταφεύγει ως μουτζαχεντίν στα βουνά του Αφγανιστάν. Εκεί εξελίσσει τον χαρακτήρα του και αρχίζει να εντοπίζει τον πραγματικό εχθρό: την αδίστακτη, ελεγκτική, διεφθαρμένη Αμερική. Συλλαμβάνει το πιο σατανικό σχέδιο: να βρει τον ιό της ευλογιάς, να τον παραλλάξει γενετικώς ώστε να μην τον νικά κανένα εμβόλιο και να τον απελευθερώσει στο έδαφος των ΗΠΑ.

Αυτή είναι η κεντρική ιδέα της ιστορίας, η οποία εξελίσσεται πότε στο παρόν και πότε στο παρελθόν, με συνεχείς ανατροπές και εξελίξεις, άψογο χειρισμό των cliffhangers (το σημείο όπου σταματά ένα κεφάλαιο ή η πλοκή μιας ιστορίας ώστε ο συγγραφέας να στραφεί αλλού και να δημιουργήσει αγωνία στον αναγνώστη) και την αίσθηση ότι ο αναγνώστης βλέπει μια ταινία (άλλωστε ο Terry Hayes είναι βραβευμένος σεναριογράφος). Παρίσι, Σαντορίνη, Νέα Υόρκη, Τζέντα, Μπαχρέιν, Καρλσρούη, Κωνσταντινούπολη, Αλικαρνασσός είναι κάποια από τα μέρη όπου διαδραματίζεται η ιστορία μας. Άντρες και γυναίκες είναι μπλεγμένοι σε έναν φαύλο κύκλο και μένει στον Προσκυνητή να ανακαλύψει την αλήθεια και κυρίως να εντοπίσει τον πανέξυπνο, ικανό Σαρακηνό και να τον σταματήσει.

Παραδέχομαι ότι στην αρχή σκέφτηκα πως πρόκειται για καθαρή αμερικανιά, ένα ανατρεπτικό μυθιστόρημα κατασκοπείας με αγωνία, ανθρωπιστικά μηνύματα, οι μουσουλμάνοι κατά της αθώας Αμερικής, ο σούπερ καλός σώζει τον κόσμο από τον σούπερ κακό που έκανε μια στραβοτιμονιά στα τόσα χρόνια και από κει ξετυλίγεται το κουβάρι, κωδικοί υπολογιστών, βιοτεχνολογία, ιοί και κυτταρολογία κλπ. και ξεφυλλίζεις παρασυρμένος από το σασπένς κι άντε το πολύ πολύ να σου μείνει καιρό μετά η αίσθηση ότι ήταν το πιο συναρπαστικό βιβλίο. Ειδικά από τη στιγμή που ο Προσκυνητής έδειχνε τόσο σίγουρος για τον εαυτό του, ότι δε θα τον βρουν ποτέ και ποτέ δε θα μιλήσουν για τη μυστικότατη υπηρεσία του (ναι, αλλά γράφεις κι ένα μυθιστόρημα γι’ αυτό), θεωρεί τον εαυτό του σχετικά ωραίο αλλά απόλυτα σίγουρο και την πατάει όταν τον εντοπίζει ένας απλός ντετέκτιβ κατάλαβα ότι κατασκοπικό μεν, πολύ χαλαρό και ελαφρύ δε. Έχω διαβάσει Τζων Λε Καρρέ και Φρέντερικ Φορσάιθ κι έχω λατρέψει τα κατασκοπικά μυθιστορήματά τους. Είναι ανυπέρβλητα οπότε αναγκαστικά συνέκρινα τον Προσκυνητή με αυτά.

Έλα όμως που ναι μεν έχουμε πολλές ευτυχείς συμπτώσεις για να προχωράει η πλοκή, όμως αρχίζουν σιγά σιγά τα ατάκτως ερριμμένα κομμάτια να ενώνονται και να σχηματίζουν μια καλοπλεγμένη, αν μη τι άλλο, ιστορία! Μπορεί η διαλεύκανση του φόνου να χρησιμοποιείται ως αφορμή για να ταξιδέψει ο Προσκυνητής στη Μικρά Ασία, όμως τελείως τυχαία βρίσκεται στα ίχνη και του δολοφόνου! Η καταστροφική εκατόμβη της 11ης Σεπτεμβρίου μπορεί να είναι σημαντική για την ψυχοσύνθεση του ντετέκτιβ που ανακάλυψε τον Προσκυνητή, διαπιστώνουμε όμως ότι και κάποιος άλλος εκμεταλλεύτηκε αυτό το γεγονός (ποιος και γιατί; διαβάστε το μυθιστόρημα). Οι κουκίδες αρχίζουν να σχηματίζουν μια ξεκάθαρη, καλά σχεδιασμένη ιστορία και παραδέχομαι ότι άλλαξα γνώμη. Είναι τέτοια η γνώση της ψυχολογίας (δράση-αντίδραση) και τέτοια η μαεστρία του συγγραφέα στον χειρισμό της πλοκής που όσο ελαφρύ κι αν χαρακτηρίσω το βιβλίο δεν μπορώ να αποκρύψω την ικανοποίηση μου ότι το μυθιστόρημα δεν κατάντησε Κλάιβ Κάσλερ αλλά είχε μια συνέπεια απέναντι στους χαρακτήρες και μια συνέχεια στην ιστορία που διάλεξε να μας αφηγηθεί. Μεταξύ μας πιο ανθρώπινη και συγκινητική μου φάνηκε η ιστορία του Σαρακηνού και πιο αυθεντικές οι σκηνές στη ζωή στη Σαουδική Αραβία. Φάνηκε ότι ο συγγραφέας έχει μελετήσει πριν γράψει και δε στάθηκε σε μεροληπτικά ντοκιμαντέρ.

Αυτό που δε μου άρεσε καθόλου εξαρχής ήταν η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο όλης της ιστορίας. Ο Προσκυνητής μόνο αφηγείται την ιστορία κι αυτό αφαιρεί μέρος της μαγείας γιατί πολλά επιτεύγματα ή πολλές πλευρές της ιστορίας του Σαρακηνού μας εξηγεί πώς τις ανακάλυψε ή πώς τις υποψιάστηκε, κάτι που αποδίδει στον χαρακτήρα του υπερφίαλο τόνο και «είμαι πολύ σίγουρος για μένα, εγώ θα σας σώσω, φτου!» (σάλιο στο πάτωμα). Νταξ, μεγάλε, πάτα και λίγο έδαφος! Απ’ αυτό ενισχύθηκε η ολίγον μεροληπτική μου ματιά και άρχισα τις σκέψεις για αμερικανιές. Ειλικρινά, σε μια τριτοπρόσωπη αφήγηση αυτά τα επιτεύγματα και οι συνωμοσίες θα κέρδιζαν περισσότερους πόντους.

Επιτρέψτε μου να σταθώ σε ένα απίστευτης σύλληψης περιστατικό, το οποίο δεν ξέρω αν μπορεί να γίνει και στην πραγματικότητα αλλά και μόνο σα σκέψη ήταν κάτι ανεπανάληπτο (φυσικά δε θα αποκαλύψω ποιος το σκέφτηκε, σε τι θα του χρησίμευε και αν του χρησίμεψε σε κάτι): κάποια πυροτεχνήματα, για δυνατότερη λάμψη, χρησιμοποιούν κράμα μαγνησίου, το οποίο οι παλιοί φωτογράφοι χρησιμοποιούσαν ως φλας, επομένως τέτοιο φλας αν ανάψει μπροστά σε κάποιον που στέκεται μπροστά σε καθρέφτη, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά γυαλί με πλάτη επενδυμένη με νιτρικό άργυρο και από νιτρικό άργυρο φτιάχνουν τα φιλμ, τότε καταλαβαίνεις ότι η μορφή του ανθρώπου μπορεί να αποτυπωθεί στην πλάτη του καθρέφτη!

Στο βιβλίο λοιπόν εξελίσσεται μια συναρπαστική κατασκοπική ιστορία που θα αφήσει ικανοποιημένο κάθε αναγνώστη, ένα θρίλερ που χρησιμοποιεί κάθε διαθέσιμο σήμερα μέσο, φαινομενικά αθώο (διαδίκτυο, τηλεόραση κλπ.), ώστε να κορυφωθεί η εξέλιξη και να κάνει τον αναγνώστη να ξεφυλλίζει φρενιασμένος το βιβλίο ώστε να μάθει αν ο Σαρακηνός θα εξολοθρεύσει την Αμερική και ποιος σκότωσε τη γυναίκα στη Νέα Υόρκη! Καλή σας απόλαυση!

Πάνος Τουρλής