Η ζωή και τα συναισθήματα της Νάντιας, μιας λαϊκής τραγουδίστριας που τάραξε τα νυχτερινά κέντρα της Αθήνας τη δεκαετία του 1960 υμνώντας με τη φωνή της το πάθος και τον πόνο. Ποια είναι; Ποια η προηγούμενη ζωή της; Τι μυστικά κρύβει στην ψυχή της και τι πόνο στην καρδιά της; Πώς θα βρει τρόπο να τρυπώσει στον πλούσιο ψυχικό της κόσμο ο άντρας που τη γνώρισε και την αγάπησε με πρωτόφαντη ορμή;Ένα υπέροχο κοινωνικό μυθιστόρημα, με πολύ καλά σκιαγραφημένους χαρακτήρες, πλούσιο σε αισθήματα, εικόνες, μουσική, που όσο άρλεκιν ή ρομάντσο κι αν ακούγεται είναι καλογραμμένο! Αυτό ακριβώς μου έκανε εντύπωση διαβάζοντάς το: πώς μπόρεσε η συγγραφέας, περιγράφοντας μια χιλιοειπωμένη ιστορία (φτωχή τραγουδίστρια δουλεύει μεροκάματο στην Τρούμπα ώσπου συναντάει τον πλούσιο που θα τη βγάλει από τη δύσκολη ζωή), να με κρατήσει και να διαβάσω όλο το μυθστόρημα, χωρίς να πηδήξω ούτε μία σελίδα; Η αλήθεια είναι ότι δοκίμασα από περιέργεια να το κάνω και να προσπεράσω μερικές σελίδες, όμως έχασα σημαντικά κομμάτια και της εξέλιξης και της ψυχοσύνθεσης των ηρώων, οπότε σύντομα επέστρεψα στους αρχικούς ρυθμούς!
Κάλλιστα θα μπορούσε να είναι επιφανειακό και ρηχό, από αυτά τα «περιγραφικά» μυθιστορήματα όπως τα χαρακτηρίζω, χωρίς βάθος, χωρίς ουσία, χωρίς περιεχόμενο. Κι όμως, η Νάντια (κι όχι μόνο αυτή) είναι μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα, με ουσιαστικούς προβληματισμούς, αληθινές αντιδράσεις, απτά όνειρα που με κέρδισε από την πρώτη στιγμή. Δεν ξέρω τι βοήθησε σε αυτό: ο άριστος χειρισμός της πλοκής με τις διαφορετικές γωνίες αφήγησης; Η επιλογή των πρωταγωνιστών; Οι ελάχιστες ερωτικές σκηνές κι αυτές δοσμένες με δωρικό μέτρο κι όχι σεξουαλική πληθώρα; Το λεξιλόγιο και οι γλαφυρότατοι διάλογοι; Οι δεκάδες ανατροπές στην ιστορία; Δεν μπόρεσα να το εντοπίσω και δε με νοιάζει κιόλας!
Η Ελμά και ο Αχμέτ φεύγουν από τη Θράκη μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών της δεκεατίας του 1920 και τριγυρίζουν στην Ελλάδα τραγουδώντας. Η Ελμά θρηνεί τη χαμένη της κόρη, Ναντιρέ, που πέθανε πολύ νωρίς. Χρόνια αργότερα, τη δεκεατία του 1940, η Ελμά περιθάλπει ένα ορφανό κορίτσι που τριγυρνάει στα ερείπια του βομβαρδισμένου Πειραιά ψάχνοντας την οικογένειά της και τη μνήμη της. Τη βαφτίζει Ναντιρέ για να ξαναζήσει το δεσμό με την κόρη της. Έχουν πολλά κοινά και χαρακτηριστική φωνή. Ο Ζαννής, μαυραγορίτης και συνεργάτης των Γερμανών, μετά τον πόλεμο εξαπατά με ψεύτικα λόγια κι υποσχέσεις τη Ναντιρέ και την κάνει τραγουδίστρια και πόρνη στην Τρούμπα. Μόνη, αβοήθητη, απελπισμένη, η Ναντιρέ δε βρίσκει σωτηρία από πουθενά. Έτσι αρχίζει ο δύσκολος αγώνας για την επιβίωση αυτού του φτωχού κοριτσιού, που αγωνίζεται να κρατήσει την προσωπικότητά της και τον χαρακτήρα της μακριά από τη λάσπη που την έριξαν να κυλιστεί. Πώς βρέθηκε όμως στη Θεσσαλονίκη; Πώς συνάντησε τον πλούσιο Άλκη που δεν μπορεί να ησυχάσει από τότε που τη γνώρισε; Θα απαλλαγεί ποτέ από το παρελθόν η Νάντια;
Το ξανατονίζω ότι η ιστορία δεν είναι γραμμένη μελοδραματικά για να κερδίσει εύκολα τη συμπάθεια και το κλάμα. Η συγγραφέας έχει δουλέψει πολύ πάνω στο κείμενό της και μας παρδίνει ένα ολοκληρωμένο λογοτεχνικό αριστούργημα, ένα σμαράγδι στη βροχή της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Η αφήγηση έχει πολλές ανατροπές, πότε καλές και πότε κακές. Έχει χαρακτήρες κακούς σαν την Πέρσα, τη σύζυγο του Άλκη που γνωρίζει κι ερωτεύεται τη Σμαράγδα (η Τασσώ Καββαδία σε νεαρή ηλικία θα ήταν ιδανική γι’ αυτόν τον ρόλο!), έχει χαρακτήρες καλούς σαν την Ελμά που έχει γυρίσει την πλάτη της στην υιοθετημένη κόρη της αλλά σύντομα το μετανιώνει και την ψάχνει και υπάρχει παντού διάχυτη η αγωνία αν η Ναντιρέ θα θυμηθεί το παρελθόν της, πως λέγεται Σμαράγδα και ζούσε ευτυχισμένη πριν βομβαρδίσουν το σπίτι της οι Γερμανοί.
Υπέροχο κείμενο, καλογραμμένοι διάλογοι, πλοκή και ιστορία που εξελίσσεται βαθμηδόν, αφήνοντας τον αναγνώστη με κομμένη την ανάσα σε κάθε σελίδα! Μια σκληρή ιστορία δοσμένη από μια αξιόλογη πένα που έχει βελτιωθεί αισθητά από το προηγούμενο βιβλίο της, «Τότε που τραγουδούσαν οι θεοί». Μην το χάσετε!
Πάνος Τουρλής