Η ιστορία ξεκινά την περίοδο που αρχίζουν να ακούγονται οι πρώτοι τριγμοί στα θεμέλια της Χούντας των Συνταγματαρχών, κατ΄ άλλους Επανάστασης. Ένα γεγονός φαινομενικά άσχετο, ο φόνος ενός επισήμου προσκεκλημένου (που αποδεικνύεται συν τω χρόνω, αυτοπροσκεκλημένου) από τη Χιλή του ομοϊδεάτη Πινοσέτ, πυροδοτεί μια σειρά εξελίξεων που ο αναγνώστης αδυνατεί να συνδέσει αρχικά. Αυτό αποτελεί και μία από τις αρετές του βιβλίου. Οι προβλέψεις που συνήθως κάνει ένας έμπειρος αναγνώστης, εδώ αναμένουν υπομονετικά τουλάχιστον μέχρι τα μισά και πλέον του βιβλίου.Πολύ σύντομα και με αναδρομική αφήγηση, μεταφερόμαστε στα Γιάννενα του τέλους της ζοφερής δεκαετίας του '30, όπου γινόμαστε κοινωνοί της ζωής των ρωμανιωτών, της εβραϊκής παροικίας της πόλης και της καθημερινότητας όπως αυτή σκιαγραφείται με τη συνύπαρξη Ελλήνων και Εβραίων. Με αφορμή τον ανεκπλήρωτο έρωτα ενός χριστιανού και μιας εβραίας, αμφότεροι γόνοι καλών οικογενειών με φιλικές σχέσεις, παρακολουθούμε την ανατολή του Ναζισμού και τις μετέπειτα διώξεις των ρωμανιωτών. Στο παζλ των ηρώων έρχονται να προστεθούν και δύο Γερμανοί με καταγωγή από το Αμβούργο, των οποίων η πορεία θα διασταυρωθεί καταλυτικά με τους Γιαννιώτες. Και ενώ η μία επανάσταση, αυτή των Συνταγματαρχών, εκπνέει, ο συγγραφέας μας βυθίζει σταδιακά στην ωμότητα της άλλης, του Γ΄ Ράιχ, διότι επανάσταση αυτοαποκαλείται και αυτή διά στόματος των Ες Ες.
Καθώς τα γεγονότα αρχίζουν να πλέκονται, οι απορίες λύνονται και το κάθε πρόσωπο που διαδραμάτισε κάποιον ρόλο, βρίσκει τη θέση του. Το βιβλίο έχει να κάνει με δυνατούς χαρακτήρες και αυτό αποτελεί ακόμη μία από τις αρετές του. Παρότι ογκώδες, είναι καλογραμμένο και με πλοκή που κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον. Οι ενστάσεις μου αφορούν κυρίως την κατάληξη της νεαρής χήρας, όπου θα προτιμούσα έναν πιο ενεργό ρόλο της Θείας Δίκης. Επίσης, σκέφτηκα για ακόμη μία φορά, πόσο μεγάλη σημασία έχουν τα παιδικά βιώματα στην εξέλιξη ενός χαρακτήρα. Εντυπωσιακές στην περιγραφή τους οι σκηνές στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, με αποκορύφωμα τη σκηνή που οι κατάδικοι σκάβουν τους λάκκους στους οποίους θα πέσουν οι ίδιοι, χτυπημένοι από τα γερμανικά πυρά. Εξαιρετική η απόδοση της ντοπιολαλιάς δια στόματος Φταλίας, ένα υπέροχο κρεσέντο φαρμακερών σχολίων αλλά και απύθμενης αγάπης και αφοσίωσης.
Ένα μεστό βιβλίο, γεμάτο μνήμες που αποδόθηκαν με σεβασμό, χαρακτήρες που διδάσκουν εντιμότητα και αγάπη, όπως και χαρακτήρες αλλοτριωμένους από το μίσος και την ανάγκη της επιβίωσης.
Έμιλυ Ιωάννου