Κασσάνδρα

της Δήμητρας Ιωάννου

Ένα εκπληκτικό, πρωτότυπο και σκληρό αστυνομικό μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται σε δύο χρονικές περιόδους: στην Πρέβεζα του 18ου και 19ου αιώνα (την εποχή της κυριαρχίας του Αλή Πασά) και στο σήμερα. Κυριολεκτικά το ρούφηξα και δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου. Από τη μια η υπερ-φυσική και ρομαντική ιστορία του τότε και από την άλλη η αστυνομική ιστορία του σήμερα κρατούν τον αναγνώστη σε αναμμένα κάρβουνα ως την τελευταία σελίδα. Το γράψιμο της συγγραφέως είναι πολύ καλό, αν και βρήκα κάποιες αδυναμίες στο στυλ, ειδικά στην πλοκή του σήμερα. Είμαι σίγουρος όμως πως η κυρία Ιωάννου μπορεί άνετα να εξελιχθεί και να βελτιωθεί, οπότε περιμένω με ανυπομονησία την επόμενη δουλειά της.

Πρέβεζα λοιπόν, 1767-1820: η Σαπφώ χάνεται στο δάσος και γνωρίζει ένα ξωτικό, την Κασσάνδρα, με την οποία γίνονται φίλες. Η \"μούτα ξωθκιά\" τη βοηθά να ανακαλύψει τη μαγική δύναμη των βοτάνων και των φαρμάκων και σύντομα όλη η Πρέβεζα ήξερε για τα γιατροσόφια της Σαπφώς. Μια μέρα ένας άντρας βρίσκεται πληγωμένος στο δάσος και η Κασσάνδρα που τον περιποιείται τον ερωτεύεται. Η Κασσάνδρα μένει έγκυος και ο άντρας σκοτώνεται σε ενέδρα. Η Σαπφώ παίρνει μαζί της στο χωριό το μωρό όταν γεννιέται, τάχα μου παιδί της αδελφής της που μένει μακριά και είναι φτωχή, γιατί είναι κρίμα κι άδικο να μεγαλώσει απομονωμένο στον αλαργινό κόσμο της ξωθκιάς βαθιά μες στο δάσος. Η Ουρανία και ο παπα-Σαράντης βαφτίζουν το μωρό και στέργουν τη Σαπφώ σε ό,τι χρειαστεί, κόντρα στις κακόγλωσσες του χωριού, που επιμένουν ότι η Σαπφώ πούλησε την ψυχή της στο σατανά και είναι μια μάγισσα!

Η Ολυμπία λοιπόν μεγαλώνει με τη \"θεία\" της, τη Σαπφώ, χωρίς να ξέρει για την πραγματική ταυτότητα της μάνας της. Ο γιος του παπα-Σαράντη και της Ουρανίας, Μίλτος, σιδεράς στο επάγγελμα, φλερτάρει και παντρεύεται την Ολυμπία. Απέκτησαν δυο παιδιά, την Κασσάνδρα και τον Νίκο. Η κόρη τους έχει τις μαγικές ιδιότητες της συνονόματης γιαγιάς της. Μετά τον ξαφνικό θάνατο του Μίλτου, ο Κωσταντής του Σπαθιά, ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής, πλαιτσικολόγος, κλέφτης και δεξί χέρι του Αλή Πασά, βρίσκει την ευκαιρία και πλησιάζει την Ολυμπία, που πάντα την επιθυμούσε. Με τα πολλά η Ολυμπία υποκύπτει και τον παντρεύεται για να εξασφαλιστούν οικονομικά τα παιδιά της. Έτσι αρχίζει η συγκατοίκηση στο Μεγάλο Αρχοντικό. Ο Κωσταντής δέρνει την Ολυμπία, η Κασσάνδρα, που έχει γνωρίσει τη γιαγιά της και έχει τη γνώση για τις δυνάμεις της, δε χάνει ευκαιρία να υπερασπιστεί τον εαυτό της και την οικογένειά της από τις λεκτικές και σωματικές επιθέσεις των μπράβων του Κωσταντή και γενικώς περιγράφονται ένα σωρό δυνατά περιστατικά υπό την σκιάν της τρομοκρατίας του Αλή Πασά που κόβουν την ανάσα. Όλα αυτά ως το ωμό, άδικο και απίστευτο τέλος.

Ερχόμαστε στο σήμερα, όπου έχει ξεκινήσει μια σειρά από δολοφονίες ατόμων του υποκόσμου από μια μυστηριώδη γυναίκα. Την υπόθεση αναλαμβάνει να διερευνήσει ο δημοσιογράφος Άρης Κομνηνός, ο οποίος ερωτεύεται την κυρίως ύποπτη, Έλενα Βενιέρη. Η κλασική ερώτηση \"ποιος σκοτώνει\" δε βρίσκει εύκολα απάντηση. Η συγγραφέας δεν αφήνει σαφείς ενδείξεις, παίζει με την Έλενα και τις τρεις φίλες της και γενικότερα έχουμε ένα καλοδομημένο γαϊτανάκι υπόπτων και θυμάτων. Τα θύματα είναι απόγονοι του Κωσταντή Σπαθιά και τους σκοτώνει μια απόγονος της Κασσάνδρας. Ποια είναι όμως από τις τέσσερις κοπέλες η πραγματική Κασσάνδρα; Ο Άρης θα καταφέρει να βρει την άκρη για το τι απέγιναν οι τελευταίοι της γενιάς των Σπάθηδων και ποιος από αυτούς κρατά στα χέρια του το ματωμένο μαχαίρι; Αλήθεια, τι απέγινε ο κρυμμένος θησαυρός από τις λεηλασίες και τις αρπαγές του Κωσταντή Σπαθιά και ποιος τον έχει στα χέρια του; Για μένα, η πιο τραγική προσωπικότητα ήταν αυτή του Ισίδωρου-Ιζαμπέλας, ενός δυστυχισμένου ανθρώπου που έχει διπλή προσωπικότητα και τάσεις σχιζοφρένειας! Τι μοναχικό πλάσμα, πόσο εύκολα υποκύπτει στις πρτοτροπές της μούσας του και πόσο σοκαριστική η τελική σκηνή πριν την αποκάλυψη για έναν τόσο αδικημένο άνθρωπο!

Η αφήγηση εξελίσσεται παράλληλα σε δύο επίπεδα, στο τότε και στο τώρα, οπότε δύσκολα θα βαρεθείτε. Για μένα πιο συγκλονιστική είναι η ιστορία του παρελθόντος, αν παραβλέψετε το γεγονός της παρουσίας ενός ξωτικού χάρη στο οποίο ξεκινά η ιστορία. Το φανταστικό μπλέκεται αριστοτεχνικά με το πραγματικό, η ιστορική πραγματικότητα που φωτογραφίζεται στο πρόσωπο του Αλή Πασά δίνει ένα πολύ καλό φόντο για την πλοκή της αρχικής ιστορίας και φυσικά δεν μπορείτε να φανταστείτε την κλιμάκωση που έχει η πλοκή και πόσο όμορφα ταιριάζουν τα κομμάτια με την αστυνομική ιστορία του σήμερα. Από τα καλά σημεία είναι και η χρήση ντοπιολαλιάς και η αφθονία ηθών κι εθίμων, σκέψεων και συνηθειών, καθημερινών πράξεων από την απλή και φτωχή ζωή χωρικών, μια πανέμορφη και αληθινή τοιχογραφία του τόπου και της εποχής.

Το αστυνομικό κομμάτι του σήμερα, είναι πιο αδύναμο λογοτεχνικά, ίσως και ακραίο αν υπολογίσετε ότι όλοι οι επίγονοι του Σπαθιά πήραν τον κακό δρόμο, όμως είναι τόσο καλογραμμένο και ωραία δοσμένο, τόσο περιπεπλεγμένο για αστυνομικό στυλ που δε θα δώσετε σημασία σε λεπτομέρειες. Το βιβλίο το συνιστώ ανεπφύλακτα γιατί, αν και πρώτη απόπειρα, είναι δυνατό, δεμένο και σχετικά καλογραμμένο.

Πάνος Τουρλής