Οι `Στίχοι Επιστροφής` είναι, σημεία μιας μακράς πορείας μέσα στον χρόνο: εμπειρίες θανάτου από την περίοδο του πολέμου, εμπειρίες ζωής, εμπειρίες από τόπους και εποχές. Αντίθετα από την καθιερωμένη ποιητική των τελευταίων δεκαετιών, εδώ επιδιώκεται η επιστροφή στο συγκεκριμένο, στο βίωμα, και στην οργανωμένη μορφή του λόγου.
Ο ρυθμός και η ρίμα (απαλλαγμένη από την παλιά τυπική αυστηρότητα) δεν έπαψαν να κυριαρχούν διεθνώς στο τραγούδι. Το τραγούδι, κυρίως στην Ελλάδα, συνδυάζεται συχνά με γνήσια ποίηση, γνησιότερη από την ποίηση των συλλογών. Διδάχθηκα πολλά από τους τραγουδοποιούς της Ελλάδας. Η γνήσια ποίηση έχει καταφύγει στο τραγούδι, πού από τη φύση του βρίσκεται κοντά στη Ζωή.
Ρυθμός και ρίμα είναι λοιπόν δεμένα με την ψυχή μας περισσότερο από όσο νομίζαμε. Γι` αυτό, φαίνεται σήμερα αμφίβολο αν ο λεγόμενος `ελεύθερος στίχος` θα εξακολουθήσει να προσφέρει κάτι στο μέλλον. Τον αξιοποίησαν ο Σεφέρης και ο Ελύτης, πού ήταν κάτοχοι και της παραδοσιακής τεχνικής. Η διάδοση του ελεύθερου στίχου αργότερα, οδήγησε στην πλήρη αδυναμία παραγωγής ρυθμικού και ευφωνικού λόγου. Οι όροι συνίζηση, χασμωδία, είναι πια χωρίς νόημα. Πολλοί δεν μπορούν ούτε καν να διαβάσουν έναν στίχο ως στίχο. `Ο ελεύθερος στίχος έχει κλείσει τον κύκλο του` (Γ. Μ. Σηφάκης).
Το λυρικό ποίημα ήταν επί αιώνες σύντομο, με περιεχόμενο βιωματικό, εκφραζόμενο έτσι ώστε να είναι μεταδόσιμο στον ακροατή και στον αναγνώστη. Η `μοντέρνα` ποίηση και ο νεο-υπερρεαλισμός, καταργώντας συγχρόνως ποιητική έκφραση και ποιητικό περιεχόμενο, εξαφάνισαν τα δύο βασικά στοιχεία πού διαφοροποιούν τους ποιητές.
Όπως έλεγε ο Γκαίτε, η ποίηση γίνεται `από βιώματα, όχι από τον αέρα`. Δεν είναι δυστυχώς ποίηση, ούτε καν χιουμοριστική, Ο τρελός λαγός, Ο γάτος στον τρούλο, Οι θεοί που ζηλεύουν ή ζουλεύουν, και Οι τρίχες της κεφαλής που απεδείχθησαν τετελεσμένα γεγονότα.
Σωστά χαρακτηρίσθηκαν από τον Ζήσιμο Λορεντζάτο ποιήματα του είδους αυτού ως `γιουρούσι λέξεων`. Κανείς πια δεν πιστεύει ότι η δήθεν `αυτόματη γραφή` του υπερρεαλισμού αποκαλύπτει το υποσυνείδητο. Ο υπερρεαλισμός ήταν η εφαρμογή σε είδος παρωδίας, του θαυμάσιου αριστοτελικού ορισμού: η γλώσσα της ποίησης είναι `κάτι διαφορετικό από την κυριολεξία` (άλλως έχειν ή ως το κύριον), `κάτι διαφορετικό από το συνηθισμένο` (παρά το ειωθός).
Από την Αρχαιότητα (Ελλάδα, Ρώμη, Ανατολή) έως τη μεσαιωνική και νεώτερη εποχή, σε όλο τον κόσμο, ούτε μία φορά δεν υπήρξε κάτι όμοιο με ένα υπερρεαλιστικό ή `μοντέρνο` ποίημα που επιδιώκει ως αυτοσκοπό το ακατάληπτο. Αιτία του φαινομένου: η ποίηση δεν έχει πια κοινωνική λειτουργία, δεν απευθύνεται σε κανέναν. Είναι προσωπική υπόθεση και ασχολία του κλεισμένου στο γραφείο ατόμου.
Νεοϋπερρεαλισμός, μοντέρνα ποίηση, ελεύθερος στίχος έχουν καταλήξει σήμερα να είναι `μανιέρα`, όπως ήταν και η απλοϊκή, κοινότοπη, παραδοσιακή ποίηση `συναισθημάτων` του μεσοπολέμου. Με τη σειρά τους, έχουν ξεπεραστεί. Ο αναγνώστης θα κρίνει, τώρα ή αργότερα, αν οι `Στίχοι Επιστροφής` μπορούν να συμβάλουν σε κάποια λύση. Ευτυχώς υπάρχουν και άλλοι στις μέρες μας πού τείνουν προς μιαν οργανωμένη και σαφέστερη ποιητική έκφραση, βασισμένη στην πραγματικότητα και στη Ζωή. Στυλιανός Αλεξίου

[Απόσπασμα από το κείμενο του προλόγου]