Ευάγγελος Μπουντούνης (Επιμέλεια)

Ο Βαγγέλης Μπουντούνης γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε με υποτροφία στο Εθνικό Ωδείο και αποφοίτησε με " Αριστείο Εξαιρετικής Επίδοσης " από την τάξη του Δημήτρη Φάμπα. Δάσκαλοι του υπήρξαν οι Jose Tomas στην Ισπανία, Alexander Lagoya στον Καναδά και Alirio Diazστην Ιταλία. Είχε επίσης την ευκαιρία να συναντήσει τον Andres Segovia και να μαθητεύσει κοντά του στη Γρανάδα και τη Μαδρίτη. Συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με τον Μάνο Χατζιδάκι, στο πρόσωπο του οποίου συνάντησε τον πιο σημαντικό μουσικό του δάσκαλο. Τιμήθηκε με πρώτα βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς κιθάρας στην Ισπανία ( Santiago de Compostella , διαγωνισμός Α. Segovia) και στην Ιταλία (Μιλάνο - Ακαδημία Vivaldi , Βερτσέλι -διαγωνισμός Viotti - βραβείο M.C.Tedesco ). Έχει εμφανιστεί σε συναυλίες και ρεσιτάλ στην Ελλάδα, στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Σουηδία, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Γιουγκοσλαβία, Τσεχία, Τουρκία, Κύπρο), σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης καθώς και στον Καναδά και τις Η.Π.Α. Το 1988 δημιούργησε με τη Μάρω Ραζή ντουέτο κιθάρας. Από τότε έχουν εμφανιστεί σε αρκετά Φεστιβάλ (Αθηνών, Πατρών, Κων/πολης κ,ά.), έχουν παίξει με διάφορες ορχήστρες (Καμεράτα, Ορχήστρα των Χρωμάτων, Ορχήστρα Πατρών κ.α.) και έχουν ηχογραφήσει επτά CD (Ρεσιτάλ για Δύο, LET IT BEatles, Ένα Τραγούδι για το Μάνο vol. 1-2, Β. Μπουντούνης 100 Κιθάρες -ζωντανή ηχογράφηση στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Libertango). Το 2008 κυκλοφόρησαν από την Legent το "Historia de un Amor" - Βαγγέλης Μπουντούνης 100 Κιθάρες Νο 2. Έχει εργασθεί πάνω στην τελειοποίηση της ποιότητας του ήχου της κιθάρας και στη βελτίωση της τεχνικής του οργάνου. Έχει γράψει και εκδόσει δέκα βιβλία ("The Guitar Technique" εκδ. Παπαγρηγορίου-Νάκας) που αναφέρονται τόσο στα σημαντικά κεφάλαια της τεχνικής ( Κλίμακες, Αρπίσματα, Λεγκάτα ), όσο και στα πιο εξειδικευμένα ( Κάθετες και Παράλληλες ασκήσεις, Stretching, Apoyando-Tirando κ.λ.π .). Έχει μελετήσει και εργασθεί για τη βελτίωση της κίνησης του αριστερού βραχίονα πάνω στην ταστιέρα, αναθεωρώντας πολλά "ταμπού" που υπήρχαν στις μέχρι τότε δακτυλοθεσίες. Έχει διασκευάσει, δακτυλοθετήσει και επιμεληθεί ένα μεγάλο μέρος από το ρεπερτόριο της κιθάρας ξεκινώντας από τις πολύ μικρές και φθάνοντας στις μεγάλες τάξεις ( " Recital" 1 έως 10 ). Το 1999 κυκλοφόρησε τη Μέθοδο κιθάρας (" Debuto ") όπως επίσης και όλα τα έργα για λαούτο του J. S. Bach σε μεταγραφή για κιθάρα. Το 2007 κυκλοφόρησαν οι: Concert Studies 4 βιβλία με τις σημαντικότερες σπουδές της κιθάρας (εκδ. Παπαγρηγορίου-Νάκας). Εδώ και πολλά χρόνια ασχολείται με τη σύνθεση πλουτίζοντας το ρεπερτόριο του οργάνου με έργα για μία και δύο κιθάρες, ενώ έχει συνθέσει και τρεις σουίτες με τη μορφή κοντσέρτου για δύο κιθάρες και ορχήστρα (LET IT BEatles, On the Rocks, Ένα Τραγούδι για το Μάνο) που έχει ήδη παρουσιάσει στο Μέγαρο Μουσικής και στο Λυκαβηττό με διάφορες ορχήστρες (Καμεράτα, Ορχ. Πατρών). Από το 1996 είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Από τη σχολή του έχουν αποφοιτήσει αρκετοί σημαντικοί κιθαριστές, μερικοί από τους οποίους κάνουν διεθνή καριέρα. Από το 1997 είναι υπεύθυνος Κιθάρας στο Εθνικό Ωδείο και στα Δημοτικά Ωδεία Πατρών και Αμαρουσίου. Από το 2011 είναι καθηγητής στο Hellenic American University. Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς Έλληνες και ξένους μαέστρους και δημιουργούς όπως: Μάνος Χατζιδάκις, Ανδρέας Παρίδης, Γιάννης Ιωαννίδης, Μίκης Θεοδωράκης, Αλέξανδρος Μυράτ, Μίλτος Λογιάδης, Hikmet Sismek, Θόδωρος Αντωνίου, Γιώργος Κουρουπός, Saulius Sondeckis, Τάσος Συμεωνίδης κ.λπ. Έχει συνεργαστεί, επίσης, με Έλληνες και ξένους σολίστ και τραγουδιστές όπως: Κική Μορφωνιού, Άρης Γαρουφαλής, Τάτσης Αποστολίδης, Ives Stormes, Alirio Diaz, Gulden Turali, Χριστόδουλος Γεωργιάδης, Ναταλία Μιχαηλίδου, Βαγγέλης Χριστόπουλος, Στέλλα Γαδέδη, Έλενα Παπανδρέου, Σπύρος Ράντος, Μάριος Φραγκούλης, Νένα Βενετσάνου, Σαββίνα Γιαννάτου κ.λπ. Το 1986 δημιούργησε και διεύθυνε τους "Κιθαριστές" πρωτότυπη ορχήστρα με κιθάρες αποτελούμενη από τελειόφοιτους μαθητές του και μια από τις πολύ λίγες που υπάρχουν στον Ευρωπαϊκό χώρο. Το 2004 η ορχήστρα αυτή συμπληρώθηκε με άλλους 120 κιθαριστές . Με αυτό το γιγαντιαίο σχήμα ο Ευάγγελος Μπουντούνης έδωσε αρκετές συναυλίες στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών (Ωδείο Ηρώδου Αττικού) και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Συνδυασμό των καλλιτεχνικών και διδακτικών του δραστηριοτήτων αποτελούν τα Φεστιβάλ Κιθάρας Ρεθύμνου (1985-1986), Ιωαννίνων (1988-1993) και Πατρών (1994- ), των οποίων υπήρξε εμπνευστής και δημιουργός, αλλά και ο βασικός καθηγητής στα σεμινάρια που λειτούργησαν στα πλαίσια τους.

Ευάγγελος Μπουντούνης (Συνθέτης)

Ο Βαγγέλης Μπουντούνης γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε με υποτροφία στο Εθνικό Ωδείο και αποφοίτησε με " Αριστείο Εξαιρετικής Επίδοσης " από την τάξη του Δημήτρη Φάμπα. Δάσκαλοι του υπήρξαν οι Jose Tomas στην Ισπανία, Alexander Lagoya στον Καναδά και Alirio Diazστην Ιταλία. Είχε επίσης την ευκαιρία να συναντήσει τον Andres Segovia και να μαθητεύσει κοντά του στη Γρανάδα και τη Μαδρίτη. Συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με τον Μάνο Χατζιδάκι, στο πρόσωπο του οποίου συνάντησε τον πιο σημαντικό μουσικό του δάσκαλο. Τιμήθηκε με πρώτα βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς κιθάρας στην Ισπανία ( Santiago de Compostella , διαγωνισμός Α. Segovia) και στην Ιταλία (Μιλάνο - Ακαδημία Vivaldi , Βερτσέλι -διαγωνισμός Viotti - βραβείο M.C.Tedesco ). Έχει εμφανιστεί σε συναυλίες και ρεσιτάλ στην Ελλάδα, στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία, Σουηδία, Γερμανία, Δανία, Ολλανδία, Ουγγαρία, Γιουγκοσλαβία, Τσεχία, Τουρκία, Κύπρο), σε χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης καθώς και στον Καναδά και τις Η.Π.Α. Το 1988 δημιούργησε με τη Μάρω Ραζή ντουέτο κιθάρας. Από τότε έχουν εμφανιστεί σε αρκετά Φεστιβάλ (Αθηνών, Πατρών, Κων/πολης κ,ά.), έχουν παίξει με διάφορες ορχήστρες (Καμεράτα, Ορχήστρα των Χρωμάτων, Ορχήστρα Πατρών κ.α.) και έχουν ηχογραφήσει επτά CD (Ρεσιτάλ για Δύο, LET IT BEatles, Ένα Τραγούδι για το Μάνο vol. 1-2, Β. Μπουντούνης 100 Κιθάρες -ζωντανή ηχογράφηση στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού, Libertango). Το 2008 κυκλοφόρησαν από την Legent το "Historia de un Amor" - Βαγγέλης Μπουντούνης 100 Κιθάρες Νο 2. Έχει εργασθεί πάνω στην τελειοποίηση της ποιότητας του ήχου της κιθάρας και στη βελτίωση της τεχνικής του οργάνου. Έχει γράψει και εκδόσει δέκα βιβλία ("The Guitar Technique" εκδ. Παπαγρηγορίου-Νάκας) που αναφέρονται τόσο στα σημαντικά κεφάλαια της τεχνικής ( Κλίμακες, Αρπίσματα, Λεγκάτα ), όσο και στα πιο εξειδικευμένα ( Κάθετες και Παράλληλες ασκήσεις, Stretching, Apoyando-Tirando κ.λ.π .). Έχει μελετήσει και εργασθεί για τη βελτίωση της κίνησης του αριστερού βραχίονα πάνω στην ταστιέρα, αναθεωρώντας πολλά "ταμπού" που υπήρχαν στις μέχρι τότε δακτυλοθεσίες. Έχει διασκευάσει, δακτυλοθετήσει και επιμεληθεί ένα μεγάλο μέρος από το ρεπερτόριο της κιθάρας ξεκινώντας από τις πολύ μικρές και φθάνοντας στις μεγάλες τάξεις ( " Recital" 1 έως 10 ). Το 1999 κυκλοφόρησε τη Μέθοδο κιθάρας (" Debuto ") όπως επίσης και όλα τα έργα για λαούτο του J. S. Bach σε μεταγραφή για κιθάρα. Το 2007 κυκλοφόρησαν οι: Concert Studies 4 βιβλία με τις σημαντικότερες σπουδές της κιθάρας (εκδ. Παπαγρηγορίου-Νάκας). Εδώ και πολλά χρόνια ασχολείται με τη σύνθεση πλουτίζοντας το ρεπερτόριο του οργάνου με έργα για μία και δύο κιθάρες, ενώ έχει συνθέσει και τρεις σουίτες με τη μορφή κοντσέρτου για δύο κιθάρες και ορχήστρα (LET IT BEatles, On the Rocks, Ένα Τραγούδι για το Μάνο) που έχει ήδη παρουσιάσει στο Μέγαρο Μουσικής και στο Λυκαβηττό με διάφορες ορχήστρες (Καμεράτα, Ορχ. Πατρών). Από το 1996 είναι μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών. Από τη σχολή του έχουν αποφοιτήσει αρκετοί σημαντικοί κιθαριστές, μερικοί από τους οποίους κάνουν διεθνή καριέρα. Από το 1997 είναι υπεύθυνος Κιθάρας στο Εθνικό Ωδείο και στα Δημοτικά Ωδεία Πατρών και Αμαρουσίου. Από το 2011 είναι καθηγητής στο Hellenic American University. Έχει συνεργαστεί με σημαντικούς Έλληνες και ξένους μαέστρους και δημιουργούς όπως: Μάνος Χατζιδάκις, Ανδρέας Παρίδης, Γιάννης Ιωαννίδης, Μίκης Θεοδωράκης, Αλέξανδρος Μυράτ, Μίλτος Λογιάδης, Hikmet Sismek, Θόδωρος Αντωνίου, Γιώργος Κουρουπός, Saulius Sondeckis, Τάσος Συμεωνίδης κ.λπ. Έχει συνεργαστεί, επίσης, με Έλληνες και ξένους σολίστ και τραγουδιστές όπως: Κική Μορφωνιού, Άρης Γαρουφαλής, Τάτσης Αποστολίδης, Ives Stormes, Alirio Diaz, Gulden Turali, Χριστόδουλος Γεωργιάδης, Ναταλία Μιχαηλίδου, Βαγγέλης Χριστόπουλος, Στέλλα Γαδέδη, Έλενα Παπανδρέου, Σπύρος Ράντος, Μάριος Φραγκούλης, Νένα Βενετσάνου, Σαββίνα Γιαννάτου κ.λπ. Το 1986 δημιούργησε και διεύθυνε τους "Κιθαριστές" πρωτότυπη ορχήστρα με κιθάρες αποτελούμενη από τελειόφοιτους μαθητές του και μια από τις πολύ λίγες που υπάρχουν στον Ευρωπαϊκό χώρο. Το 2004 η ορχήστρα αυτή συμπληρώθηκε με άλλους 120 κιθαριστές . Με αυτό το γιγαντιαίο σχήμα ο Ευάγγελος Μπουντούνης έδωσε αρκετές συναυλίες στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών (Ωδείο Ηρώδου Αττικού) και στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Συνδυασμό των καλλιτεχνικών και διδακτικών του δραστηριοτήτων αποτελούν τα Φεστιβάλ Κιθάρας Ρεθύμνου (1985-1986), Ιωαννίνων (1988-1993) και Πατρών (1994- ), των οποίων υπήρξε εμπνευστής και δημιουργός, αλλά και ο βασικός καθηγητής στα σεμινάρια που λειτούργησαν στα πλαίσια τους.

Fernando Sor (Συνθέτης)

Διάσημος Ισπανός κιθαριστής και συνθέτης. Μελέτησε κιθάρα και εκκλησιαστικό όργανο σ΄ ένα μοναστήρι της Βαρκελώνης. Στα 18 του χρόνια συνέθεσε την πρώτη του όπερα, η οποία παρουσιάστηκε μ΄ επιτυχία στη Βαρκελώνη, τη Βενετία και τη Βιέννη. Ως το 1809, που ταξίδευσε στην Αγγλία, είχε ήδη συνθέσει ορατόρια, συμφωνίες, κουαρτέτα εγχόρδων κ.α. Το 1812 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, όπου γνωρίστηκε με το διάσημο Ισπανό κιθαριστή D. Aguado, με τον οποίο έδωσε πάρα πολλές συναυλίες ως ντουέτο. Το 1824 ταξίδεψε στη Ρωσία, όπου απέκτησε τεράστια φήμη. Στις μέρες μας, ο Sor είναι γνωστός μόνο για το κιθαρι-στικό του έργο, που περιλαμβάνει πολλές σπουδές, φαντασίες, σονάτες, παραλλαγές καθώς και πολύ σημαντικές συνθέσεις για δύο κιθάρες.

Agustin Barrios Mangore (Συνθέτης)

Θεωρείται ο μεγαλύτερος κιθαριστής-συνθέτης των αρχών του 20ού αιώνα. Από πολύ μικρή ηλικία έδειξε έφεση προς τη μουσική και αργότερα ασχολήθηκε με την ποίηση και τη φιλοσοφία. Έζησε και εργάστηκε ως σολίστας και δάσκαλος σε πάρα πολλές χώρες της Νοτίου Αμερικής. Από το 1934 ως το 1936 έκανε μια μεγάλη περιοδεία στην Ευρώπη. Συνέθεσε πάνω από 300 έργα για κιθάρα στα οποία φαίνεται ότι κατείχε πλήρως όλες τις αρμονικές δυνατότητες του οργάνου. Τα έργα του καλύπτουν το ύφος όλων των μουσικών περιόδων και περιλαμβάνουν σπουδές, βαλς, πρελούδια, μαζούρκες, σουίτες κ.α. Η κουλτούρα των ιθαγενών της Παραγουάης του ενέπνευσε τη σύνθεση. Η μουσική της Λατινικής Αμερικής έχει επηρεάσει άμεσα τα έργα του, τα οποία είναι πολύ συχνά χοροί, όπως cueca, maxixe, tango, milonga, zamba και zapateado. Σώζονται περισσότερα από 100 έργα του, άλλα σε χειρόγραφα και άλλα μόνο από δικές του ηχογραφήσεις σε δίσκους 78 στροφών (ηχογράφησε 30 δίσκους).

Francisco Tarrega (Συνθέτης)

Napoleon Coste (Συνθέτης)

Ο γάλλος κιθαριστής και συνθέτης Napoleon Coste άρχισε να μαθαίνει κιθάρα σε ηλικία έξι ετών, ενθαρρυνόμενος από τη μητέρα του που ήταν η ίδια κιθαρίστρια. Όταν έκλεισε το δέκατο-όγδοο έτος της ηλικίας του, όχι μόνο δίδασκε κιθάρα αλλά εμφανιζόταν συχνά και σαν σολίστ. Σε ηλικία 24 ετών ο Coste μετακόμισε στο Παρίσι, που ήταν τότε -όπως και τώρα- ένα σημαντικό κέντρο για τη μουσική, και γρήγορα καθιερώθηκε ως ένας εκ των επιφανέστερων γάλλων δεξιοτεχνών, γνωρίζοντας αριστοτέχνες όπως τους Αguado, Carulli, Castelacci, Carcassi και Sor. Αυτοί οι μεγάλοι μουσικοί τον εντυπωσίασαν τόσο, που αποφάσισε να εμβαθύνει στις σπουδές του στην κιθάρα. O Coste πέρασε τα επόμενα δέκα χρόνια μελετώντας αρμονία και αντίστιξη, ενώ δεν παραμέλησε τη διδασκαλία και τις συναυλίες του. Δυστυχώς, η ζήτηση για κιθαριστές βρισκόταν σε παρακμή στο Παρίσι την εποχή εκείνη και, ενώ η ευφυΐα του Coste του παρείχε οικονομική σταθερότητα, ο ίδιος δεν κατάφερε να βρει εκδότη για τις συνθέσεις του, τις οποίες ήταν αναγκασμένος να εκδίδει με δική του χρηματοδότηση. 0 Coste ενεπλάκη σε ένα ατύχημα το 1863, το οποίο οδήγησε σε άδοξο τέλος την καριέρα του λόγω ενός κατάγματος στο χέρι. Καθώς λοιπόν η καριέρα του ως σολίστα είχε ουσιαστικά τελειώσει, αφοσιώθηκε στη σύνθεση, αφήνοντας ένα σημαντικό κατάλογο με μουσική για κιθάρα που περιλαμβάνει πάνω από πενήντα έργα. O ίδιος δραστηριοποιήθηκε επίσης ιδιαίτερα και προς την κατεύθυνση μιας αναζωογόνησης του ενδιαφέροντος για τη μπαρόκ μουσική για κιθάρα.

Julio Salvador Sagreras (Συνθέτης)

Θα μπορούσε κάποιος να πει για τον Αργεντινό παιδαγωγό, συνθέτη και κιθαριστή Julio Salvador Sagreras πως η καριέρα του καθορίσθηκε τη στιγμή που γεννήθηκε, στο Μπουένος Άιρες. Οι γονείς του ήταν οι ίδιοι ολοκληρωμένοι κιθαριστές και έτσι αυτός μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου η κιθάρα συνιστούσε ένα σημαντικό στοιχείο της καθημερινότητας. Μαθήματα κιθάρας πήρε σε νεαρή ηλικία από τον πατέρα του, ο οποίος χρησιμοποίησε για την τεχνική εκπαίδευση του νεαρού Julio τα έργα του Dionisio Aguado, ενός συνθέτη που έμελλε να έχει μεγάλη επιρροή στη ζωή του υιού του. Σε ηλικία δώδεκα ετών ο Sagreras εισήχθη στο ωδείο της γενέτειρας του, όπου σπούδασε πιάνο και σύνθεση, και έγινε καθηγητής κιθάρας σε ηλικία μόλις είκοσι χρονών στην Ακαδημία Καλών Τεχνών, σε μια εποχή όπου η κιθάρα σπάνια διδασκόταν σε ωδεία. O Julio αυτοσυντηρούταν δίνοντας συναυλίες, διδάσκοντας και πουλώντας τις συνθέσεις του. Εγκατέλειψε το ωδείο σε ηλικία είκοσι ετών για να ιδρύσει μια δική του σχολή, την Academia de Guitarra, όπου σπούδασαν πολλοί γνωστοί κιθαριστές εκείνης της περιόδου. Η μουσική καριέρα του ξεκίνησε ως αποτέλεσμα μιας διαφωνίας που είχε με τον πατέρα του. O Sagreras του είχε δείξει μια μεταγραφή που είχε κάνει της Παθητικής σονάτας του Beethoven για δύο κιθάρες, την οποία ο πατέρας του θεώρησε πως ήταν αδύνατον να παιχτεί, κάτι που οδήγησε τον Julio να φύγει από το πατρικό του σπίτι. Πατέρας και υιός συμφιλιώθηκαν μόλις μετά από δέκα χρόνια, όταν ο πατέρας του άκουσε την συγκεκριμένη μεταγραφή σε μια από τις συναυλίες του υιού του. 0 Julio Sagreras συνέθεσε επίσης μουσική για το θέατρο και για το πιάνο και πολλά από τα έργα του βασίζονται σε παραδοσιακή βραζιλιάνικη και αργεντίνικη μουσική. Η μουσική που έγραψε για την κιθάρα αποτελεί ένα από τα ευρύτερα διαδεδομένα αλλά και πιο αινιγματικά κομμάτια του ρεπερτορίου της κιθάρας του εικοστού αιώνα. O Sagreras πέθανε το 1942, έπειτα από χρόνια αναπνευστική πάθηση.

Matteo Carcassi (Συνθέτης)

Ο Matteo Carcassi ήταν πολύ διάσημος κιθαριστής και συνθέτης στην εποχή του. Άρχισε σπουδές στο πιάνο σε μικρή ηλικία, αλλά γρήγορα τον κέρδισε η κιθάρα και ανέπτυξε φήμη ως δεξιοτέχνης σολίστ της κιθάρας. O Carcassi έζησε ανάμεσα στη Γερμανία και τη Γαλλία από το 1810 έως το 1818 και πιστεύεται ότι πολέμησε με την μεριά των Γάλλων στους Ναπολεόντειους πολέμους που ήταν τότε σε εξέλιξη. Σε μια περιοδεία του στη Γερμανία το 1819 γνώρισε τον Antoine Meissonnier, έναν διακεκριμένο κιθαριστή, ο οποίος εξέδωσε πολλά από τα έργα του Carcassi στο Παρίσι. Το 1822 ο Carcassi έδωσε μια ιδιαίτερα πετυχημένη σειρά από συναυλίες στο Λονδίνο που του προσέδωσε μεγάλη δόξα, τόσο σαν σολίστα όσο και σαν καθηγητή. Στο Παρίσι, όμως, οι έμφυτες ικανότητές του δεν αναγνωρίσθηκαν αμέσως, εν μέρει λόγω της παρουσίας του συμπατριώτη του Fernando Carulli, ο οποίος ήταν ιδιαίτερα αγαπητός στο παριζιάνικο κοινό. Έπειτα από μια μικρή διαμονή στη Γερμανία κατά το φθινόπωρο του 1824, ο Carcassi έπαιξε στο Λονδίνο όπου η φήμη του τού άνοιξε τις πόρτες σε μερικούς από τους πιο γνωστούς συναυλιακούς χώρους της τότε εποχής. Στο τέλος επέστρεψε στο Παρίσι, απ΄ όπου ταξίδευε στις πιο σημαντικές πολιτισμικές πόλεις της Ευρώπης. Μετά από μια αρκετά περιοδεύουσα ζωή, αποσύρθηκε από τις συναυλιακές υποχρεώσεις του και πέθανε στο Παρίσι το 1853.