Γιατί το κοινωνικό κράτος είναι πολύ πιο ανεπτυγμένο στην Ευρώπη απ’ όσο στις ΗΠΑ; Γιατί η αναδιανομή του πλούτου επιτυγχάνεται με πιο αποτελεσματικό τρόπο στην Ευρώπη απ` ό,τι στις ΗΠΑ; Είναι άραγε αλήθεια ότι η οικονομική ισχύς των ΗΠΑ προϋποθέτει τη μεγάλη κοινωνική ανισότητα; Πώς εξηγούνται οι διαφορές του αμερικανικού και του ευρωπαϊκού μοντέλου;

Για τους δύο συγγραφείς, καθηγητές οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, η απάντηση στα ερωτήματα αυτά πρέπει να αναζητηθεί όχι τόσο στην οικονομική θεωρία όσο στην ιστορία, τις πολιτικές επιστήμες, την κοινωνιολογία, ακόμα και την ψυχολογία.

Οι αμερικανικοί θεσμοί είναι προϊόν ενός συντάγματος του 18ου αιώνα, το οποίο διαμορφώθηκε από πλούσιους άνδρες αποφασισμένους να μην αφήσουν το κράτος να απαλλοτριώσει την περιουσία τους. Τα ευρωπαϊκά συντάγματα συχνά γράφτηκαν από εκπροσώπους της σοσιαλιστικής Αριστεράς, ύστερα από εργατικές εξεγέρσεις.

Το αμερικανικό μοντέλο στηρίζεται στην πεποίθηση της πλειονότητας των Αμερικανών ότι οι φτωχοί είναι οκνηροί και θα μπορούσαν να ξεφύγουν από τη φτώχεια, αν προσπαθούσαν αρκετά σκληρά. Αντίθετα, τα ευρωπαϊκά κοινωνικά κράτη στηρίζονται στην πεποίθηση ότι οι φτωχοί είναι άτυχοι και ότι θα έμεναν καθηλωμένοι στη φτώχεια, χωρίς την κρατική παρέμβαση.

Η κύρια αιτία των διαφορών ανάγεται όμως, κατά τους συγγραφείς, στον εθνοτικό και φυλετικό κατακερματισμό των ΗΠΑ, ο οποίος εμπόδισε τον σχηματισμό ενός ενιαίου και ισχυρού εργατικού κινήματος και σοσιαλιστικού κόμματος. Οι μαύροι και οι ισπανόφωνοι είναι φτωχότεροι από τους λευκούς. Οι άνθρωποι τείνουν να νιώθουν μεγαλύτερη συμπάθεια για άτομα της ίδιας φυλής. Η ύπαρξη ενός λιγότερο γενναιόδωρου κράτους οφείλεται και στο γεγονός ότι η λευκή πλειοψηφία δεν θέλει να προβεί σε αναδιανομή του πλούτου κατά τρόπο που θα ευνοούσε τις φυλετικές μειονότητες. Οι δεξιοί λευκοί πολιτικοί, εκμεταλλευόμενοι τις φυλετικές προκαταλήψεις των φτωχών
λευκών πολιτών, τους έπεισαν να στραφούν ενάντια σε κάθε αναδιανομή και κάθε πολιτική κοινωνικών παροχών που θα ευνοούσε, πέρα από τους ίδιους, και τους μαύρους.